GELİNCİK VE NANE

Merhaba,

Bugünler  Mayıs’ın en güzelinin günleri... O kıpkırmızı, o narin, o incecik yapraklı, o her şeyiyle işe yarayan güzel kırçiçeğinin...Gelincik günlerini yaşıyoruz ve biraz daha sürecek gibi. Sıcaklar birden bastırmazsa, bir-iki hafta daha sürer en çok. Dalı-yaprağı-çiçeği farklı şekilde kullanlır gelinciğin. Ama beni en çok şurup haline gelmişliği ilgilendiriyor. Anneannemden öğrendiğim şekilde de yapmaya özen gösteririm her yıl bu zamanlarda. Daha yapamadım, ama hazır artık yapraklar, yaparım yarın.

Önce gelinciklerin kırmızı yalınkat yaprakları toplanıyor. Sonra yıkanıp süzülüyor. Kaynamış su koyularak bir kavanozda limontuzu ile bekletilip bir hafta ya da on gün kadar sonra üstte toplanan yapraklar alınıp atılıyor. Elde kalan harika koyu kırmızı su da şekerle (bolca ,ya da istenen kadar) kaynatılıp soğumaya bırakılıyor. Sonra da harika içkimiz hazır oluyor. Basit ve çok zahmetsiz bir şurup elde ediyoruz. İçimi de çok güzel, elbette seyreltilerek içiliyor. Dolapta saklanıyor.

Elimde bir kitap vardı “BİTKİ MİTOSLARI” , on yıl kadar önce okumuştum. Kitaplıktan alıp baktım az önce, gelincikle ilgili olanı nasıldı diye. Anında hatırlayacak kadar dingin hafızalı biri değilim zira. Bu arada kitabın yazarı Deniz Gezgin, yayınevi de SEL(2007) ...Kitaptan alıntılayarak yazayım.

Ekili topraklarda yetiştiği için ekin tanrıçası Demeter ile ilişkilendiriliyor.Tanrıçanın başında ya da elinde gelincik figürlerini görebiliriz bir çok tasvirde. Demeter’in kızı  Persephone, kırda çiçek toplarken Ölüler Ülkesi tanrısı Hades onu kaçırır ve bu yüzden Demeter küser,  toprak kurur ve verimsizleşir. Persephone kaçırıldığı esnada elinde topladığı çiçek gelinciktir. Gelinciğin kırmızı renginin ölümden sonraki dirilişi simgelediği düşünülür. Persephone ölüler ülkesine girmiş ancak tekrar yeryüzüne çıkmıştır. Gelinciğin uyku verici etkisi vardır ve bu da Persephone’ nin yeraltına inme vaktinin geldiği kış aylarını simgelemektedir. (Graves 2004)

Kitabın ilerleyen sayfalarında bir başka çok bildik bitkiyle ilgili birkaç satır var, hazır Persephone demişken onu da söylemek gerek diyorum. Ölüler Ülkesi tanrısı Hades Persephoneyi kendine eş etmek için kaçırmış ve bunu gerçekleştirmiş. Menthe adında bir Nympha sevgilisi bulunuyordu. (Nympha, ölümlü olan ama çok uzun yıllar genç ve güzel kalan tanrısal dişi periler) ancak Persephone onu çok kıskanıp eziyet ediyordu.Hades sonunda onu korumak için nane(Mintha) bitkisine dönüştürdü.(Grimal 1997)bu yüzden nane, güzel Mintha’nın kokusunu ve adını taşır. Nane de ilginç bir bitki, toprağa bir kez kök salınca her yıl yeniden canlanır ve mis kokusuyla hem deva hem lezzet olur bize...

Elbette , şiire de girmiş gelincik...sevgili Can Yücel’in güzel dizeleriyle işte o güzel şiir:

“GELİNCİK ŞURUBU

Şu ölen çocuklar var ya /Sana bana dünyaya …

İlikleriniz donduğunda kışın/Bir kaşık umut gerektiğinde/O şişe gelecek aklınıza

Pencerenin önünde duran/Güneşte

Gelincik …”

Sevgiyle, sağlıcakla, Mayısın son günlerini güzellikle yaşayın.Kimbilir, belki gelincik de toplarsınız...