Prof. Dr. Yeşim Erbil, en önemli sağlık sorunları arasında yer alan kronik stresin vücutta ciddi hasarlara yol açarak, birçok hastalığı tetiklediğine dikkat çekti ve şunları söyledi.

Stres, hastalıklardan bazılarının asıl kaynağı, bazılarının ise ortaya çıkmasında hızlandırıcı faktör olarak gösteriliyor. Günümüzde pek çok hastalığın nedenleri arasında neredeyse ilk sıralarda yer alıyor. Özetle stresin fazlasının sağlığa zararlı olduğu ve kontrol altına alınmadığı takdirde tehlike yarattığının unutulmaması gerekiyor…

BU 2 HORMONA DİKKAT!

İnsan vücudunda organlar dokular ve hücreler arasında eşsiz bir denge vardır. Tüm organlar birbirleriyle iletişim halindedir. Bu denge bozulduğu zaman hücre “stres yanıt” oluşturur. Dengeyi bozan sebep, bedensel veya duygusal stres olabilir. Öncelikle vücut bu ters giden durumu çözebilmek için çaba gösterir, baş edemediği noktada da hastalıklar ortaya çıkar. Stres hormonlarının en önemlileri kortizol ve adrenalindir. Bu hormonlar böbreğin üzerinde bulunan “adrenal” bezlerden sentezlenir. Bu hormonların sentezlenmesi emrini de beynimizde bulunan küçücük yapılar verir. Çok önemli bir sınava girdiğinizi düşünün… Sabaha kadar uyumadan girdiğiniz sınavda, salgılanan adrenalin ve kortizol uykunuzun gelmesine müsade etmez. Sınav sonrası ise kendinizi çok yorgun hissedersiniz. İşte bu stres hormonlarının yıpratıcı etkisidir.

ETKİLERİ YIKICIDIR

Kortizolün gün içerisinde salınım ritmi vardır ve bu vücut dengesi için çok önemlidir. Sabah saatlerinde salgılanan kortizol gece yarısı salgılanan değerinin on katıdır. Bu nedenle mümkün olduğunca bu ritme uygun olarak yaşamak önemlidir. Akut bir streste salgılanan kortizol ve adrenalin hormonunun etkilerini özetlemek gerekirse; kalp hızı ve kan basıncı artar, göz bebekleri genişler, kaslardaki kan akımı artar ve karaciğerden glikoz serbestleşir. 
Akut stres geçtiği zaman tüm bu olaylar normal dengesine döner. Akut streste uyarıcı olan etken geçici olduğu için metabolizma kısa sürede eski düzenine döner ancak kronik stresin etkileri yıkıcıdır ve hasar bırakır. Kronik strese en iyi örnek kısa ömürlü olan sokak hayvanlarıdır. Evde yaşayan bir kedi 15-20 yıl yaşarken sokak kedisinin ömrü ortalama 7-8 yıldır. Kendini hep tehdit altında hisseden kedide kortizol ve adrenalin salgılanarak organlar hasar görür ve ömür kısalır.

HANGİ SORUNLARA YOL AÇAR?

Kronik stresle; kan basıncında artma, immün sistemde bozulma, doğurganlıkta sorunlar, kalp hastalıkları ve bağırsak sorunları gelişebilir. Akut stres tekrar tekrar yaşanırsa ya da stres kronikleşirse damarlarda hasara yol açabilir. Bu durumsa hipertansiyon, kalp krizi veya felç riskini artırır. Stres, bağışıklık sistemimize de zarar verir. Bu bağlamda, aşırı stres hastalıklarla mücadele etme kabiliyetimizi azaltır. Kronik stres erkeklerde testosteron ve sperm üretimini düşürebilir. Hatta iktidarsızlığa yol açabilir. Kadınlarda ise regl döngülerinde değişiklikler yaratabilir ve adet öncesi sıkıntıları arttırabilir. Bağırsakların tükettiğimiz gıdalardaki besin maddelerini emme kabiliyeti de stres nedeniyle azalabilir. Mide ağrısı, şişkinlik hissi, mide bulantısı, ishal veya kabızlık yaşanmasına yol açabilir. Kronik stresin tiroid bezi üzerinde de etkisi vardır. Öncelikle hipofizde tiroid hormonlarının sentezlenmesi emrini veren TSH hormonunu baskılar. Tiroid bezinde sentezlenen T4 hormonundan aktif hormon olan T3'e dönüşümü bloke eder. Hücre içine T3 hormonu yeteri kadar giremez. Yani kağıt üzerinde hormonlar normal sınırlarda görünse bile, doku düzeyinde yeterli değildir. Bunun sonucunda da halsizlik, yorgunluk, saç dökülmesi, kilo alma, uyku sorunları gibi pek çok belirti ortaya çıkar.

NASIL BAŞA ÇIKILIR?

Her ne kadar stresli durumlar kaçınılmaz olsa da kendinize hobiler bulun. Zamanla yarışmayın. Gergin anlarınızda derin nefes alıp, verin. Açık havada yürüyüş yapın.  Dostlarınızla daha sık görüşün. Alkolü hayatınızdan çıkarın. Meditasyon, derin nefes alma, yoga gibi rahatlatıcı alternatif terapi yöntemlerini deneyin.