Çocuk işçiliği, Türkiye’de öncelikli çözüm geliştirmesi gereken konular arasında yer alıyor. Bu bağlamda kamu, uluslararası kuruluşlar, uluslararası şirketler, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları (STK) birtakım çalışmalar yapıyor. İstanbul Bilgi Üniversitesi Çocuk Çalışmaları Birimi ile Göç Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi, 12 Haziran Çocuk İşçiliği ile Mücadele Günü dolayısıyla bir online seminer serisi gerçekleştiriyor. 10-12-15-16-17 Haziran tarihlerinde Türkiye’de çocuk işçiliği ile mücadelenin son 20 yılının ele alınacağı seminer serisinin ilk gününe İstanbul Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Emre Erdoğan, UNICEF Sosyal Politika Bölüm Başkanı Emre Üçkardeşler, Pamukkale Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Çağla Ünlütürk Ulutaş, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İstihdam Politikaları Daire Başkanı İbrahim Demircan ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Program Yöneticisi Nejat Kocabay konuşmacı olarak katıldı.

Etkinliğin açılış konuşmasını yapan İstanbul Bilgi Üniversitesi Vekil Rektörü Prof. Dr. Kübra Doğan Yenisey, çocuk işçiliğini iş hukuku perspektifiyle değerlendirdi. Yenisey, çocuk işçiliğine ilişkin dünyadaki yasal düzenlemelerde yeknesak bir asgari yaş sınırı dönemine ancak 1970’lerde ulaşılabildiğini belirterek, 1973 yılında kabul edilen 138 Sayılı İLO Sözleşmesi ile asgari çalışma yaşının bütün ekonomik sektörleri kapsayan genel bir düzenlemeyle 15 yaş olarak kabul edildiğini belirtti.

5-17 yaş arası 720 bin çocuk çalışıyor

BİLGİ Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Emre Erdoğan, konuşmasında 2000-2020 arasında TÜİK tarafından yapılan çocuk işgücü anketi verilerine değindi. Erdoğan, verilere Suriyeli çocukların dahil olmayışı gibi nedenlerle açıklanan rakamın daha üstünde çalışan çocuğun olabileceğine işaret ederek şöyle devam etti: “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre; 2019 yıl sonu itibarıyla, Türkiye nüfusu 83 milyon 154 bin 997 kişi iken bunun 22 milyon 876 bin 798'ini çocuklar oluşturuyor. Çocuk İşgücü Araştırması, 2019 sonuçlarına göre; 5-17 yaş grubunda çalışan çocuk sayısı 720 bin. Çalışan çocukların yüzde 79,7'sini 15-17 yaş grubundakiler oluştururken yüzde 15,9'unu 12-14 yaş grubundakiler, yüzde 4,4'ünü ise 5-11 yaş grubundaki çocuklar oluşturuyor. Çalışan çocukların oranı cinsiyete göre incelendiğinde, çalışan çocukların yüzde 70,6'sını erkek çocukların, yüzde 29,4'ünü ise kız çocukların oluşturduğu görülüyor.Çalışan çocukların yüzde 65,7'si eğitime devam ederken bu oran erkek çocuklarda yüzde 65,6, kız çocuklarda yüzde 66,0. Çalışan çocuklar yaş gruplarına göre incelendiğinde; 5-14 yaş grubundaki çalışan çocukların yüzde 71,9'u, 15-17 yaş grubunda çalışan çocukların ise yüzde 64,1'i aynı zamanda eğitimine devam ediyor. Çalışan çocukların yüzde 34,3'ü eğitime devam etmiyor. Çalışan çocukların yüzde 30,8'i tarım, yüzde 23,7'si sanayi, yüzde 45,5'i ise hizmet sektöründe yer alıyor. Yaş grubuna göre incelendiğinde; 5-14 yaş grubunda çalışan çocukların yüzde 64,1'inin tarım sektöründe, 15-17 yaş grubunda çalışan çocukların ise yüzde 51,0'ının hizmet sektöründe yer aldığı görülüyor.”

Çocuk İşçiliği ile Mücadelede 2023 Eylem Planı

Dijital platformda yapılan seminerde konuşma yapan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İstihdam Politikaları Daire Başkanı İbrahim Demircan, çocuk işçiliği mücadele birimlerinde 568 personelle 81 ilde çalışmaları gerçekleştirdiklerini söyledi. Demircan, “Konuyla ilgili 2023'e kadar birçok eylem planı oluşturduk. Şu anda 106 tanesini sürdürüyoruz. Eylem planını izlemek ve değerlendirmek için oluşturduğumuz kurulla yaptığımız toplantılara dair raporların özetlerine web sitemizden erişebilirsiniz. Tarımdaki çocuk oranının yüksek olmasından hareketle bakanlık olarak genelge yayınladık” dedi. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde kırılgan gruplar daha fazla olduğu için çocuk işçiliğinin de gündeme daha çok geldiğini ifade eden Uluslararası Çalışma Örgütü (İLO) Program Yöneticisi Nejat Kocabay, 2021’de 12 Haziran’da 5. Uluslararası Çocuk İşçiliği Konferansı’nın yapılacağını, konferansın Türkiye’de yapılmasının etkili olabileceğini düşündüğünü söyledi. UNICEF Sosyal Politika Bölüm Başkanı Emre Üçkardeşler, dünya genelinde çocuk işçi rakamlarında düşüş olduğunu fakat 15-17 yaş grubu gibi belli profillerde inişler gibi çıkışların da olduğunu ifade etti. Pamukkale Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Çağla Ünlütürk Ulutaş konuşmasına “Türkiye’de çocuk işçiliğine dair politikalar konusunda daha epey yürüyecek yolumuz var” diye başlayarak, çocuk işçiliğinin ayrı bir politika sahası olmadığını, bütüncül yaklaşımın önemini belirterek, ayrıştırılamaz olduğunu vurguladı. Ünlütürk Ulutaş çocuk işçiliğiyle mücadele için tarımdan eğitime farklı politika alanlarına bu yaklaşım eklenip ana akım haline getirilmedikçe mücadelenin tam karşılık bulamayacağını dile getirdi. Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Ulusal Eylem Planını değerlendiren Ünlütürk Ulutaş “Ulusal Eylem Planıyla Bakanlık bir öz eleştiri yapıyor, yeni yöntemlere ihtiyacımız var diyor. Bu saptama çok önemli” dedi. Doç. Dr. Ünlütürk Ulutaş ayrıca Türkiye’de 18 yaş altı yoksulluk oranının yüzde 32,1, bu oranın İstanbul’da yüzde 16 ve Güneydoğu Anadolu’da da yüzde 67,3 olduğunun altını çizerek, çocuk işçiliğinin yoksullukla olan bağını da ele aldı.