TOKSİK EBEVEYNLİK ÇOCUKLARI OLUMSUZ ETKİLİYOR
Uzmanından önemli bilgiler...
10 Temmuz 2024 Çarşamba 12:12
Toksik ebeveynlik, ebeveynlerin çocuklarına sürekli olarak bilinçsizce veya istemeden zarar veren davranışlar sergilediği bir ebeveynlik tarzıdır. Bu davranışların duygusal, psikolojik ve fiziksel olarak çocuk üzerindeki zararlarını Çocuk ve Ergen Psikiyatri bölümünden Prof. Dr. Funda Gümüştaş sizler için detaylandırdı.
Toksik ebeveynlik resmi kabul edilmiş bir tanım olmamakla birlikte ebeveynlerin bilinçdışı olarak, farkına varmadan veya istemeden çocuklarıyla iletişimde onları ruhsal ve/veya bedensel olarak olumsuz etkileyecek davranış kalıplarını tekrarlı şekilde göstermeleri olarak tanımlanabilir.
Hangi Ebeveyn Tutumlarını Bu Tanım İçerisinde Ele Alabiliriz? Bu Tarz Ebeveyn Tutumları Çocukları Nasıl Etkiler?
Katı, reddedici, eleştirel ebeveyn tutumları: Bu tutumlara sahip ebeveynler aşırı kuralcı ve disiplinlidir. Koyduğu sınırlarda esneklik göstermezler, çocuğu ile ilgili karar verilmesi gereken bir konuda en doğru kararın kendi kuralları ve sınırları çizgisinde verilen karar olduğuna inanırlar ve bu kararın dışındaki tüm fikir ve önerileri reddederler. Çocuklarının görüşlerini dinleseler dahi onların bakış açısından konuyu ele alamazlar, çocuklarının duygularını anlama, empati becerileri yeterli değildir, ani öfke içerikli davranışlar gösterebilirler. Bu tarz ebeveyn tutumlarının baskın olduğu ailelerde yaşayan çocuklar kendilerini değersiz, önemsiz hissedebilirler. Aile dışındaki okul gibi sosyal ortamlarda, akran ortamlarında kendi görüşlerini beyan etmekten çekinirler, farklı çevrelerde de görüşlerine önem verilmeyeceği, eleştirileceği, dalga geçileceği hissi yaşayabilirler. Kendileriyle ilgili kendisinin tek başına seçim yapabileceği, karar verebileceği konularda dahi ebeveynlerine veya arkadaşlarına bağımlı kalabilirler, kendi başlarına inisiyatif almaktan çekinebilirler. Veya zıttı olarak kendileri de katı, kuralcı olup ebeveynlerini rol model olarak alıp farklı insanlarla ilişkilerinde benzer şeklide kendi fikirlerinin dışına çıkmakta zorlanan, esneklik gösteremeyen, bu nedenle arkadaş ortamlarında sevilmeyen, dışlanan çocuklar olabilirler. Bu davranışlarını bilinçdışı gerçekleştirdikleri için neden dışlandıklarını anlayamazlar. Ergenlik ve genç yetişkinlik döneminde özgüven problemleri, değersizlik, yetersizlik hisleri, depresyon, kaygı bozuklukları yaşama riskleri artar.
Aşırı müdahaleci, koruyucu, kollayıcı ebeveynlik tutumları: Bu tarz ebeveynlik tutumlarının baskın olduğu ebeveynler genel olarak aşırı kaygılı bir yapıya sahiptirler, kaygı bozuklukları tanıları olabilir. En olumsuzunu düşünme, karamsarlık ve felaketleştirmeye yatkınlıkları vardır. Erken çocukluk çağından itibaren çocuklarının başına onları duygusal ve fiziksel olarak olumsuz etkileyecek olayların gelebileceğine dair aşırı kaygı ile onları yalnız bırakmama çabası içine girerler. Her davranışlarını kontrol ederler. Yalnız uyumalarına izin vermezleri park gibi oyun alanlarında sürekli gözetim altında tutarlar, kendi başına yapabileceği işleri başına zarar gelir düşüncesi ile tek başına yapmasına izin vermezler. Kendini sözel olarak savunabileceği, ifade edebileceği ortamlarda çocuğunun yerine konuşurlar ve onu savunmaya çalışırlar. Çocuklar da küçüklük çağlarından itibaren kaygılı, kaçıngan bir yapıya sahip olurlar. Arkadaşları ona zarar verebilir diye düşünebilirler, ‘ya ödevimi eksik yaptıysam, ya öğretmen kızarsa’ gibi düşüncelerle okula gitmeyi reddedebilirler. ‘Ya top kafama gelirse, kafam kanarsa’ gibi düşüncelerle arkadaşlarıyla toplu oyunlara katılmaktan kaçınabilirler. Ergenlik çağlarına gelseler dahi karanlık korkusu, hırsız korkusu, canavarlar, yaratıklar gibi daha çocukluk çağına özgü korkularından sıyrılmakta güçlük yaşarlar. Üniversite çağlarına geldiklerinde ailelerinden ayrı yaşamayı istemezler. Bağımlı, kaygılı ve kaçıngan bir kişilik yapılanması geliştirebilirler. Kaygı bozuklukları, takıntı bozuklukları, depresyon, strese karşı aşırı duyarlılık, karar verme ve eylem geçirme güçlüğü genç yetişkinlik dönemde yaşayabilecekleri sorunlardır.
İhmalkar ebeveyn tutumları: Çocuklarının duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarından ziyade kendi hayatını ön plana alan ebeveynlerdir. İş hayatları ile uzun süre meşgul olurlar, çocuklarının onlardan kendisine vakit ayırma taleplerinin çoğunu karşılıksız bırakırlar. Çocuklarının kendi işlerinin ve hayatlarının ne kadar yoğun olduğunu anlamasını, görmesini isterler. Bazen kendi duygusal yüklerini, sorunlarını çocuklarına anlatıp onlardan destek beklerler. Daha yalnız büyüyen, ebeveynleriyle erken çocukluk çağlarından itibaren duygusal birlikteliği yeterince deneyimlememiş gençler olurlar. Büyükanneleri ile veya bakıcılarla büyüler. Erken çocukluk dönemlerinde sık bakıcı değişikliği durumlarında farklı farklı tutumlara maruz kalabilirler, bu da onlarda kafa karışıklığı ve insanlara güvenli bağlanma güçlüğü doğurabilir. Çocuklar kendilerini daha yalnız hissedebilirler, ebeveynlerinin desteği birlikte karar verilmesi gerek konularda dahi tek başına karar verme ve eyleme geçme zorunda kalabilirler, yaşlarına göre çok da istemediğimiz erken olgunlaşma, büyüme belirtileri gösterebilirler. Ergenlik döneminde arkadaş çevresine daha çok yönelebilirler, gece çıkmaları, alkol kullanımı gibi durumlarla yaşlarına göre daha erken başlayabilirler. Geç yetişkin dönemde insanların onu bırakabileceği endişesi ile yakın ilişkilerde bağlanma sorunları yaşayabilirler.
Aşırı müsamahakar ebeveyn tutumları: Ebeveynler çocuklarının her istediğini yapma, hiçbir isteğini reddetmeme, aşırı izin verici olma, uygunsuz davranışlarına sınır koymama eğilimi içinde olurlar. Çocuklarının yaptığı yanlışları görmezden gelirler. Çocuklarını gereğinden fazla över ve tebrik ederler. Bu tarz ebeveyn tutumuyla yetişen çocuklar farklı ortamlarda da kendi davranışlarına sınır koymada güçlük yaşarlar, rahat hareket ederler, sınır tanımamayı ‘doğal, normal’ olarak kabul ederler, çocukluk çağlarında arkadaş ortamlarından dışlanma yaşayabilirler. Okul gibi kurallı ortamlarda otorite tanımama, öğretmenlerle iletişim sorunu yaşayabilirler. Eleştirilere açık olmazlar ve bu hallerde saldırgan tutumlar sergileyebilirler.
Danışmanlık ve Destek Almak Önemli
Tüm olumsuz ebeveyn tutumlarının çocukluktan erişkinliğe kadar kimlik ve kişilik gelişiminde, gelişebilecek ruhsal ve bedensel sorunlarda katkısı olabileceğinden bireylerin erken farkındalıkları, değişime açık olmaları ve gereğinde bu alanda danışmanlık ve destek almaları daha sağlıklı nesiller için önem arz etmektedir.
- Kitap okumak ömrü uzatıyorKitap okuyanlar daha uzun yaşıyor21 Ekim 2024 Pazartesi 12:17YAŞAM
- Duygusal destek hayati önem taşıyorMeme kanseri teşhisi yoğun duygusal tepkilere neden olabiliyor21 Ekim 2024 Pazartesi 10:40YAŞAM
- Ekran Bağımlılığı Cildi Yaşlandırıyor"Serbest radikallerin oluşumunu tetikleyerek hücre hasarına neden oluyor"17 Ekim 2024 Perşembe 18:37YAŞAM
- Her 100 kişiden 80’ni taşıyıcı!İç çamaşırlarınızı çocuklarınızın çamaşırlarından ayrı yıkayın!17 Ekim 2024 Perşembe 12:25YAŞAM
- Çocuklarla güçlü iletişim şartÇocuğun yaşına bakmaksızın çocukla her gün kaliteli vakit geçirilmeli17 Ekim 2024 Perşembe 08:48YAŞAM
- İnatçı boğaz ağrısını önemseyin!Tedavi altta yatan etkene göre uygulanıyor16 Ekim 2024 Çarşamba 18:49YAŞAM
- Testosteron düşüklüğünün 10 belirtisiTestosteron düşüklüğü bazen genç yaşlarda da ortaya çıkabilir!16 Ekim 2024 Çarşamba 18:39YAŞAM
- Umutsuzluk manevi bir intihar!Umutsuzluk, manevi bir intihar; psikolojik ölümdür!15 Ekim 2024 Salı 18:16YAŞAM
- Kıskançlıkla Başa Çıkma YollarıKıskançlığı tetikleyen nedenler sıralandı...15 Ekim 2024 Salı 18:14YAŞAM
- Lipödem için önlem almak mümkün mü?Lipödem nedir? Tedavisi var mı? Lipödem için önlem almak mümkün mü?15 Ekim 2024 Salı 18:08YAŞAM
- Aileler "ebeveyn kontrolünü bilmiyor!Discord'da kullanıcı gerçek bir kimlikle eşleşmek zorunda değil!13 Ekim 2024 Pazar 13:27YAŞAM
- Ev işleri sakatlıklara neden olabilir!Ev işleri ortopedik sakatlıklara neden olabilir!13 Ekim 2024 Pazar 13:14YAŞAM
- Sınır koymadan mutlu olamazsınızSınırlar Koyma İhtiyacının 9 İşareti !13 Ekim 2024 Pazar 13:13YAŞAM
- Mutsuzluğun en büyük sebebi iş yüküİş yerinde mutsuzluğun en önemli sebebi iş yükü ve zaman baskısı!10 Ekim 2024 Perşembe 12:00YAŞAM
- Panik ataklar kısır döngüye sokabilir“Kalıcı bir panik bozukluğu gelişebilir”10 Ekim 2024 Perşembe 11:38YAŞAM
- Halsizlik ve baş dönmesi ihmale gelmezGecikilirse ciddi sorunlar gelişebiliyor!10 Ekim 2024 Perşembe 11:37YAŞAM
- Ruh sağlığınız sizi av yapmasın!Çalışanların dijital yorgunluğu yüksek siber risklere yol açıyor08 Ekim 2024 Salı 12:12YAŞAM
- Sonbahar enfeksiyonu hızla yayılıyorBugünlerde oldukça yaygın görülüyor!08 Ekim 2024 Salı 12:06YAŞAM
- Dünyada her yıl 2.5 milyon kadını etkiliyor...Kadınlarda en çok förülen kanser: Meme kanseri08 Ekim 2024 Salı 11:22YAŞAM
- Yalnızlık ciddi sorunlara neden olabiliyor!Uzmanlar, sağlık sorunlarının ve yakın çevredekilerin kayıplarının bu duruma neden olabildiğini söylüyor.05 Ekim 2024 Cumartesi 12:55YAŞAM
- Geri
- Ana Sayfa
- Normal Görünüm
- © 2015 Bursa Bakış
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.