Gelişmiş ülkelerde farklı olsa da çocuklarda ağız sağlığı dünya genelinde önemli bir sorun. Birçok çocuk 4 ya da 5 yaşına gelmeden önce bir diş hekiminin muayenehanesinden içeri girmiyor ve bu durum Türkiye’de de pek farklı değil.

Rahatlıkla uygulanabilen ve çocuğun ileri yaşlarında ağız diş sağlığı açısından sorunsuz bir hayat geçirmesini sağlayan koruyucu diş sağlığı uygulamaları ise çocuğun ilk dişinin çıkmasından itibaren başlatılabiliyor.

“İlk dişin ardından düzenli olarak ağız sağlığı kontrollerine başlanması çocuğun kalıcı dişlerinin sağlığı açısından çok önemli” diyen Ağız ve Diş Sağlığı Bölümü’nden Çocuk Diş Hekimi Uzmanları Dr. Dt. Ceren Soytuna ve Dt. Selin Sirkeci, “Çocuklar ‘anne, baba dişim çok ağrıyor’ diyene kadar ne yazık ki doktora götürülmüyor. Oysa bu noktaya gelinmiş bir diş büyük olasılıkla kaybedilir. Ebeveynler süt dişleri nasılsa dökülecek diye düşünüyorlar ama süt dişi çürükleri sonradan gelecek kalıcı dişlerin sağlığını da önemli ölçüde tehdit ediyor” uyarısında bulundu. Her ikisi de çocuk diş hekimliği alanında uzman olan Soytuna ve Sirkeci, çocuklarda ağız sağlığını korumak için 6 altın öneriyi de paylaştı.

“Çürük bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığı”

Çocukların diş hekimi ile ilk tanışma yaşı çocukta diş hekimi korkusu oluşmaması ve dişlerinde çürük sorunu yaşamaması adına çok önemli. Çünkü Türkiye’de çocuklarda en çok rastlanan ağız sağlığı problemi diş çürüğü. Bunun en sık rastlanan nedeni de ‘biberon çürüğü’ olarak da bilinen ve anne memesinde uyuma veya biberonla uyuma sonucu ortaya çıkan erken çocukluk çağı çürükleri. “Çok hızlı ilerleyen bu çürükler özellikle üst çene ön dişlerde ortaya çıkıyor ve diğer dişlere de sıçrayabiliyor. Çünkü çürük bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığı” diyen Çocuk Diş Hekimi Uzmanı Dr. Dt. Ceren Soytuna ağızda çürük diş olmasının diğer dişlerde ve ayrıca ileri yaşta da çürük riskini yükselttiğinin altını çiziyor.

“Süt dişlerinin değişimi 12 yaşına kadar devam ediyor”

“Süt dişlerinin genellikle 6-7 yaşında hepsinin değişeceği düşünülse de bu doğru değil. Her diş için yaş değişmekle birlikte bu süreç 12 yaşına kadar devam ediyor” diyen Çocuk Diş Hekimi Uzmanı Dt. Selin Sirkeci “Süt dişinin çürümesi alttan gelen dişi de etkiliyor. Sürekli var olan enfeksiyon alttan gelen dişin yüzeyinde morfolojik bozulmalara neden oluyor. Çürük diş ağızdaki bakteri sayısını artırdığından gelen diş sağlam olsa bile onun da erken yaşta çürüme riski çok artıyor” şeklinde konuşuyor.

Bu durum bağlantılı diğer sağlık sorunlarını da beraberinde getiriyor. “Dişi ağrıyan çocuk yemek yiyemiyor ve beslenemediği için büyüme-gelişme sorunları ortaya çıkıyor. Ayrıca kalp ve gastrointestinal sistem rahatsızlıkları, çocuk konuşmaya başladığında fonetik açıdan sorunlar ve tabi ki psikolojik problemler de baş gösterebiliyor” diyen Dt. Sirkeci, anne babaların ancak bu aşamada devreye girdiğini vurguluyor.

Neler yapmalı?

Çocuk Diş Hekimleri Dr. Dt. Ceren Soytuna ve Dt. Selin Sirkeci, erken çocukluk çağında diş sağlığını korumak için önerilerini şöyle sıralıyor:

Gece beslenmesinden kaçının

Bebeğinize uyurken meme ya da biberon vermekten olabildiğince kaçının. Çocuğu önce besleyin, sonrasında mutlaka dişlerini fırçalayıp uykuya dalmasını sağlayın.

İlk dişi çıktığında kontrole gidin

Bebeğinizin ilk dişi çıktığında diş hekimi kontrolüne gidin. Yine ilk dişin çıkışından itibaren dişlerini fırçalayın. Dişler yalnızca ön bölgedeyken bu işlem için parmak fırça ya da temiz bir tülbent kullanabilirsiniz. Arkada azı dişleri çıkmaya başladığında çocuk fırçalarına geçin. Ve sadece dişleri değil, dili ve yanağı da temizleyin. Çocuğunuzun dişlerinde çürük yoksa 6 ayda bir kontrole götürün. Eğer bir erken dönem çürüğü varsa bu süre 3 aya kadar düşebilir.

8-9 yaşına kadar dişini fırçalarken yanında olun

6 ay – 2 yaş arası dönemde fırçada sadece sürüntü olacak şekilde macun kullanın (fırçanın üstüne ince bir tabaka). 2 ila 4 yaş arasında yarım bezelye kadar, 4 ila 6 yaş arası bezelye büyüklüğünde, 6 yaş ve sonrasında ise normal yetişkin fluoru olan bir diş macununu bezelye büyüklüğünde kullanabilirsiniz. Çocuk 8-9 yaşına gelene kadar fırçalamayı sizin kontrolünüzde yapmasına özen gösterin. Mümkünse çocuk dişini fırçaladıktan sonra siz de kontrol amaçlı olarak üstünden geçin.

Kendi ağız sağlığınıza dikkat edin

Bebeğinizin ağız sağlığını korumak için kendi ağız sağlığınıza da dikkat edin. Sizin ağzınızda çürük olması bebeğinizin ağzında da çürük olma riskini artırır. Bakıcısı varsa bakıcısının da ağız sağlığına dikkat ettiğinden emin olun. Ayrıca, bebeğinizin sütünün ya da yiyeceklerinin sıcaklığına baktıktan sonra kaşığınızı tekrar o sütte ya da besinde kullanmayın. Yere düşen emziğini ağzınızla temizlemeyin. Unutmayın: Çürük bulaşıcı bir enfeksiyon.

Çocuğunuzun beslenmesine özen gösterin

Evet şekerli besinler çürüğe yol açar ama tuzlu zannedilen cipsler, krik kraklar gibi karbonhidratlı besinler de dişlere zarar verir. Hatta şeker eriyip giderken karbonhidratlı yiyecekler dişin yüzeyine yapışarak zararı ve çürük riskini artırır. Bir diğer önemli konu abur cuburlar. Çocuğa abur cubur verecekseniz bunu ara öğünlerde değil ana öğünlerde verin. Nedeni tükürük akışı. Ana yemekte tükürük akışı yükseldiği için yemek bittikten hemen sonra verilen abur cuburlar dişlere daha az zarar verir. Ayrıca ara öğünlerde yoğurt, kuruyemiş, meyve gibi sağlıklı gıdaları tercih edin. Ek olarak, hazır meyve sularından uzak durun! Dünya Sağlık Örgütü konsantre meyve sularından uzak durulmasını, mutlaka meyve suyu verilecekse taze meyve suyu tercih edilmesini öneriyor. Ama meyvenin lif alınması ve vücuttan atılması daha kolay olduğundan meyve olarak tüketilmesi en uygunu.

Diş koruyucu uygulamalara erken yaşta başlayın

Özellikle 6 yaş civarında azı dişleri çıktıktan sonra diş aşısı olarak da bilinen ‘fissür örtücü’ uygulatmayı düşünebilirsiniz. Azı dişlerinin diş yüzeyi çok girintili ve oluklu olduğundan, ayrıca çenenin arka tarafında kaldığından etkin fırçalama yapılamayabilir. Fissür örtücü bu girintileri ve olukları kapatarak azı dişlerinin de etkin fırçalanmasını sağlar. Yine çocuklarda diş minesi üzerine fluorür uygulaması yaptırarak da diş sağlığını korumada çok değerli bir adım atabilirsiniz. Diş minesinin yapısına fluor katılması dişin asit ataklarına ve çürüğe karşı daha güçlü olmasını sağlar ve plak tutulumunu azaltır.