Hipertansiyon, dünya genelinde ve Türkiye'de yaygın bir sağlık sorunudur. Yapılan son çalışmalar hipertansiyonun kadınlarda daha yüksek oranda görüldüğünü gösterirken, Türkiye'de kalp-damar hastalıklarına bağlı ölümlerin önemli bir kısmının hipertansiyon kaynaklı olduğu söylendi.

Uzmanlar şeker, tuz ve trans yağlardan uzak durulması gerektiğini ifade ederken hareketli bir yaşam ve sağlıklı beslenmenin önemine dikkat çekiyor. Peki hipertansiyonla ilgili en çok sorulan sorular neler? Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Uğur Cangel merak edilenleri anlattı.

Erkeklerde erken yaşta kadınlarda ise menopoz sonrası daha fazla görülüyor.

Hipertansiyon konusunda yapılan son araştırmalara dair bilgi veren Dr. Uğur Cangel, “Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, dünya genelinde yetişkinlerin yaklaşık yüzde 22'si hipertansiyon hastası olduğu belirtilmektedir. Yaşla birlikte görülme oranlarının arttığı gözlenirken 60 yaş üzeri kişilerde bu oran yüzde 60'a kadar çıkabilmektedir. Türkiye'de yapılan araştırmalara göre ise hipertansiyon görülme oranları yaklaşık yüzde 30-32 dolaylarında tespit edilmiştir. Türkiye'de kadınlarda hipertansiyon görülme oranı yüzde 32, erkeklerde ise yüzde 28 civarında olarak kayıtlara geçmektedir. Bu veriler, kadınlarda hipertansiyonun daha yaygın olduğunu göstermektedir. Hipertansiyon genellikle yaşla birlikte artan bir sağlık sorunudur ve özellikle 40 yaşın üzerindeki kişilerde daha yaygın görülmektedir. Erkeklerde daha genç yaşlarda görülürken, kadınlarda ise menopoz sonrası dönemde risk daha fazladır.” Dedi.

Kalp hastalıkları ve felci tetiklemektedir.

Hipertansiyon rahatsızlığının bir çok kap damar sorununu tetiklediğini ifade eden Dr. Uğur Cangel, “Hipertansiyon, kalp hastalıkları ve felç gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açarak ölüm riskini artırmaktadır. Küresel olarak her yıl yaklaşık 9.4 milyon kişinin hipertansiyon nedeni ile hayatını kaybettiği bilinmektedir. Türkiye'de de kalp - damar hastalıklarına bağlı ölümlerin önemli bir kısmı hipertansiyona bağlıdır.” Şeklinde konuştu.

Dr. Uğur Cangel hipertansiyonla ilgili en çok merak edilen sorunların cevaplarını vererek sözlerine şöyle devam etti.

Hipertansiyon nedir?

Yüksek tansiyon olarak da bilinen hipertansiyon, atar damarlarda kanın normalden daha yüksek basınçla akması sonucu, kan basıncının olması gerekenden daha yüksek olması durumudur. Yani damar duvarını bir kum torbasına benzetirsek, kalbi de bir boksöre benzetirsek, hipertansiyon her kalp atımında içeriden damar duvarına vurduğu bir yumruktur. Kalp hastalığı, inme gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Hipertansiyonun belirtileri nelerdir?

Çoğu zaman belirgin bir belirti göstermeyebilir. Ancak bazı durumlarda baş ağrısı, baş dönmesi, burun kanaması, nefes darlığı veya göğüs ağrısı gibi belirtiler yaşayabilir.

Hipertansiyonun nedenleri nelerdir?

Genetik faktörler, aşırı tuz tüketimi, obezite, şeker hastalığı, hareketsiz yaşam tarzı, stres, alkol ve sigara kullanımı gibi faktörler hipertansiyona yol açabilir.

Hipertansiyon tanımında en önemli kriter ne?

Bizim hekimler için yüksek tansiyon teşhisi koyma konusunda en önemli kriter küçük tansiyon kriteridir. Küçük tansiyonun 90'ın üzerinde olması bize göre yüksek tansiyondur. Büyük tansiyonun emosyonel durumla yani psikolojiyle de değişme olasılığı olduğu için teşhiste biz, kronik tansiyonu yani küçük tansiyonu baz alıyoruz.

Düşük tansiyonun bir avantaj olduğu doğru mu?

Yüksek tansiyon her kalp atımında damar duvarına vurulan bir yumruktur. Bu yumruğun şiddeti ne kadar yüksek olursa damar sertliği hastalığı o kadar erken başlar. Düşük tansiyon daha az travmatize edici olduğu için bizim için daha iyi olduğunu düşünüyorum.

Stres yüksek tansiyona neden olur mu?

Yüksek tansiyon ilk başladığında önce kendimize şunu sormalıyız. Stresli miyiz? O yüzden stres faktörünü en başta düşünmek gerekiyor. Eğer antidepresanla yüksek tansiyon düşüyorsa tamamen psikolojik faktörlerdendir. O yüzden tansiyon tedavisinde antidepresanlar önemli bir yer tutar.

Hipertansiyonu dengeleyen bir spor var mı?

Yüksek tansiyonlu olan hastalarımız için en uygun spor yüzme sporudur. Bu spor yatay yapıldığı için suda lenf dolaşımı artar. Ayrıca su kaybı olmaz. Dolayısıyla tansiyon ilacının kontrolü altında, yarışmalı olmayacak şekilde, zorlanmadan yüzme sporu yapılabilir.

Yüksek tansiyon tedavisinde idrar söktürücü neden kullanılır?

Yüksek tansiyon sık idrara çıkma sebeplerinden biridir. Fakat tansiyon tedavisinde diüretiklerin yani idrar sökücülerinin de kullanılması gerekir. Bu da daha çok idrar sökülmesine sebep olur ve daha sık idrar çıkmasına sebep olabilir. İlaçların etkisi sodyumu atıp potasyumu tutmaktır.

Hipertansiyon tedavisinde her hastada aynı protokol mu izlenir?

Tansiyon tedavisi kişiye özeldir. Hiç kimsenin yüksek tansiyonu başka birinin yüksek tansiyonuyla aynı değildir. Kişinin psikolojisi bile etkiler. Yaşam tarzı etkiler. Kilosu etkiler. Etrafındaki faktörler etkiler. Demografik düzeyi etkiler. Genetiği etkiler. O yüzden hiç kimse için aynı standart tedavi mevcut değildir.

Hipertansiyonu nasıl kontrol altına alabilirim?

Sağlıklı bir diyet, düzenli egzersiz, tuz tüketimini azaltma, stres yönetimi, alkol ve sigara tüketimini sınırlama ve doktorun verdiği ilaçları düzenli kullanma hipertansiyonu kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir.

Hipertansiyon ilaçları yan etki yapar mı? İlaçlar bağımlılık yapar mı?

Evet, bazı hipertansiyon ilaçları yan etkilere yol açabilir. Bunlar arasında baş dönmesi, baş ağrısı, yorgunluk, mide bulantısı ve öksürük gibi belirtiler bulunabilir. Herhangi bir yan etki durumunda doktora başvurulmalıdır. Hipertansiyon ilaçları bağımlılık yapmaz.

Beslenme ile hipertansiyon kontrol altına alınabilir mi?

Öncelikle tuz tüketimini azaltmak gerekir. Günlük tuz alımını 5 gramdan yani bir çay kaşığından az olacak şekilde sınırlayın. Fazla tuz tüketimi kan basıncını artırabilir. Potasyumdan zengin meyve ve sebze tüketimi de kan basıncını düşürmeye yardımcı olabilir. "Dietary Approaches to Stop Hypertension" yani DASH diyeti, son yıllarda hipertansiyonu kontrol etmek için önerilen bir diyet yöntemidir. Bu diyet; meyve, sebze, tam tahıllar, yağsız proteinler ve az yağlı süt ürünleri açısından zengindir. Ayrıca doymuş ve trans yağlardan kaçının. Katı yağlar, işlenmiş sıvı yağlar, hazır ve paketli gıdalar, işlenmiş gıdalar, cipslerden uzak durmak gerekir, bunun yerine zeytinyağı, fındık yağı, avokado yağı gibi sağlıklı yağları tüketmek gerekir. Ayrıca, şekerli içecekler ve tatlılardan uzak durun ve alkol tüketimi ile tütün ürünleri tüketimini sınırlayın. Tam tahıllar, baklagiller ve lif açısından zengin diğer gıdalar da kan basıncını düzenlemeye yardımcı olabilir. Düzenli egzersiz, hareketli yaşam ve stres yönetimi de yüksek tansiyonu dengelemeye yardımcı yöntemlerdir.