Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 'Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda, "Tüketici enflasyonundaki yavaşlamanın ana belirleyicisi sebze ürünlerindeki görünüme bağlı olarak düşen işlenmemiş gıda fiyatları olmuştur" ifadelerine yer verildi.

TCMB tarafından haziran ayına ilişkin 'Fiyat Gelişmeleri Raporu' yayımlandı. Rapora göre, haziran ayında tüketici fiyatları yüzde 0.03 arttı ve yıllık enflasyon 2.99 puan azalarak yüzde 15.72'ye geriledi.

Çekirdek enflasyon göstergesi B endeksinin yıllık değişim oranı ise 0.62 puan düşüşle yüzde 16.28 olarak gerçekleşti. Tüketici enflasyonundaki yavaşlamanın ana belirleyicisi sebze ürünlerindeki görünüme bağlı olarak düşen işlenmemiş gıda fiyatları oldu. 

Enerji fiyatları gerileyerek tüketici enflasyonunu olumlu yönde etkiledi. Bir önceki yıldaki yüksek bazın yanı sıra iç talep koşullarındaki zayıf seyir çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonundaki yavaşlamayı destekledi. Bununla birlikte, temel mal ana eğilimindeki ılımlı seyre karşın, hizmet grubu ana eğiliminde canlı turizm talebi kaynaklı olarak bir miktar yükseliş izlendi.

'ENFLASYONUN ANA EĞİLİMİNDE YÜKSELİŞ GÖZLENDİ'

Haziranda B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0.62 ve 1.01 puan düşüşle yüzde 16.28 ve 14.86 olarak gerçekleşti.

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, temel mal, enerji ve hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 1.99, 0.55, 0.32 ve 0.08 puan azaldı.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde, enflasyonun ana eğiliminde yükseliş gözlendi. Bu gelişmede, büyük ölçüde hizmet fiyatları belirleyici oldu.

Haziran ayında hizmet fiyatları yüzde 1.65 yükseldi, grup yıllık enflasyonu 0.23 puan azalarak yüzde 14.92'ye geriledi. Bu dönemde yıllık enflasyon haberleşme ve diğer hizmetler grubunda gerilerken, diğer alt kalemlerde artış gösterdi. Haberleşme hizmetleri yıllık enflasyonunda baz etkisi kaynaklı düşüş gözlenirken, lokanta-otel grubunda turizmdeki canlılığa da bağlı olarak gerek yemek hizmetleri gerekse konaklama hizmetlerinde yüksek fiyat artışları izlendi.

Ulaştırma grubu enflasyonundaki yükselişte kara yolu ile şehirler arası yolcu taşımacılığı fiyatları (aylık yüzde 15.80) öne çıktı. Geçmiş enflasyona endeksleme davranışına bağlı olarak eğitim hizmetleri enflasyonundaki yukarı yönlü seyir devam etti.

'ENERJİ FİYATLARI HAZİRAN AYINDA YÜZDE 1.04 AZALDI'

Rapora göre haziran ayında temel mal grubu yıllık enflasyonu 1.80 puan düşüşle yüzde 14.79 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon tüm alt gruplarda gerilemeye devam etti. Dayanıklı mal grubunda otomobil fiyatlarındaki yüzde 1.04’lük artışa karşın, diğer alt kalemlerin etkisiyle ılımlı bir fiyat artışı gözlendi.

Giyim grubunda fiyat değişimi dönemsel ortalamaların altında gerçekleşmeye devam etti. Diğer temel mallarda ise bir süredir yavaşlamakta olan aylık fiyat artışlarının bu dönemde yükseldiği görüldü. Yüksek baz etkisinin yanı sıra yakın dönemdeki döviz kuru gelişmeleri ve iktisadi faaliyetteki zayıf seyir, temel mal enflasyonundaki düşüşü destekledi.
Enerji fiyatları haziran ayında yüzde 1.04 azaldı. Bu gelişmede şebeke suyu ve akaryakıt fiyatları etkili oldu. Bu dönemde, döviz kuru gelişmeleri ve petrol fiyatlarındaki düşüş ile akaryakıt fiyatları yüzde 2.23 gerilerken, şebeke suyu fiyatlarındaki düşüşte İstanbul ilindeki indirimin etkisi öne çıktı.

Öte yandan, doğal gaz ve tüp gaz fiyatları sırasıyla yüzde 0.88 ve 0.44 arttı. Bu gelişmelerle, enerji yıllık enflasyonu 2.29 puan düşerek yüzde 10.46 oldu.

'SEBZE FİYATLARI MEVSİMSEL ORTALAMALARININ ÜSTÜNDE DÜŞTÜ'

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu haziran ayında 9.24 puan azalarak yüzde 19.20 oldu. Bu gelişmede sebze fiyatlarına bağlı olarak yüzde 15.31’e gerileyen işlenmemiş gıda enflasyonu ana belirleyici olurken, işlenmiş gıda grubu yıllık enflasyonu yükselişini sürdürdü.

Bu dönemde taze meyve-sebze grubunda yıllık enflasyon baz etkilerinin yanı sıra sebze fiyatlarının mevsimsel ortalamalarının üstünde düşüş göstermesiyle birlikte yüzde 11.48’e geriledi.
Diğer işlenmemiş gıda grubunda ise patates ve yumurta fiyatlarındaki gerileme devam etmekle birlikte, başta beyaz et (yüzde 4.67) ve süt (yüzde 4.57) olmak üzere diğer kalemlerde fiyat artışları sürdü.

İşlenmiş gıda grubunda fiyatlar mayıs ayının ardından bu ayda da maliyet artışlarının fiyatlara gecikmeli yansımasına bağlı olarak, yüzde 2.44 ile yüksek bir oranda arttı ve grup yıllık enflasyonu 1.42 puan yükselişle yüzde 23.41 oldu. Bu grupta, ekmek ve tahıllar ile süt ürünlerinde daha belirgin olmak üzere alt kalemler geneline yayılan artışlar izlendi.

'ÜRETİCİ FİYATLARI KAYNAKLI MALİYET BASKILARI BİR MİKTAR AZALDI'

Yurt içi üretici fiyatları haziran ayında yüzde 0.09 yükselirken, yıllık enflasyon 3.67 puan düşüşle yüzde 25.04'e geriledi. Aylık artışın ılımlı gerçekleşmesinde, döviz kuru ve petrol fiyatlarındaki gelişmeler belirleyici oldu. Bu dönemde, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi bir miktar gerilemekle birlikte yüksek seviyesini korudu.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, fiyatlar ara malı ve sermaye malı gruplarında geriledi, dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları ve enerji gruplarında ise yükseldi. Ara malı grubu fiyatlarındaki aylık düşüşte ana metaller, temel kimyasal ürünler ve tekstil belirleyici olurken, sermaye mallarındaki düşüşte metal yapı ürünleri ile motorlu kara taşıtlarının parça ve aksesuarları öne çıktı.

Enerji grubundaki artışı elektrik üretimi ve gaz imalatındaki fiyat artışları sürüklerken, petrol ürünleri düşüş yönlü katkı verdi. Dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya ürünleri, elektronik ürünler ve ev aletleri öncülüğünde arttı. Dayanıksız tüketim mallarında ise işlenmiş gıda ürünleri imalatı fiyatlarındaki artış belirleyici oldu. Bu artışın etkisi tüketici fiyatları tarafında da hissedildi. Sonuç olarak, bu dönemde tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları bir miktar azaldı.