Merkez Bankası’nın ikinci çeyrek banka kredileri eğilim anketine göre, yılın ikinci çeyreğinde, konut ve taşıt kredi talebindeki artış yerini azalışa bırakmış olup, diğer bireysel kredi talebindeki azalış güçlenerek devam etti. 2023 yılının üçüncü çeyreği için beklenti, yurt içi fonlama koşullarında sıkılaşmanın devam edeceği, yurt dışı fonlama koşullarında ise gevşeme başlayacağı yönünde oldu.   

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yılın ikinci çeyreğine ilişkin yapılan Banka Kredileri eğilim Anketi’nin sonuçlarını paylaştı. Bankaların 2023 yılının ikinci çeyreğine ilişkin değerlendirmeleri ile 2023 yılının üçüncü çeyreğine ilişkin beklentilerini içeren Banka Kredileri Eğilim Anketi sonuçları incelendiğinde, 2023 yılının ikinci çeyreğinde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartlardaki sıkılaşma yönlü seyrin güçlenerek devam ettiği görüldü. 

Alt kırılımlar incelendiğinde, küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen krediler, kısa vadeli krediler ve yabancı para cinsinden açılan kredilere uygulanan standartlarda sıkılaşma başlarken, diğer işletme kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşma yönlü seyir güçlenerek devam etti. 2023 yılının üçüncü çeyreği için bankaların beklentisi, genel olarak işletmelere verilen kredilere uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın zayıflayarak devam edeceği yönünde oldu. 

Yılın ikinci çeyreğinde, konut, taşıt ve diğer bireysel kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın güçlenerek devam ettiği görüldü. 2023 yılının üçüncü çeyreği için beklenti, tüm bireysel kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşma yönlü seyrin devam edeceği yönündedir. Anket sonuçları kredi talebi açısından incelendiğinde, bir önceki çeyrekte görülen genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki artış, yılın ikinci çeyreğinde zayıflayarak devam etti. 

Alt kırılımlar incelendiğinde, küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen krediler, kısa vadeli krediler ve Türk Lirası cinsinden açılan kredilere olan talepteki artış yönlü seyrin zayıfladığı, büyük işletmelere verilen krediler ve yabancı para cinsinden açılan kredilere olan talepteki azalış yönlü seyrin ise güçlendiği gözlendi. Uzun vadeli kredilere olan talepte görülen artış ise yerini azalışa bırakmıştır. 2023 yılının üçüncü çeyreği için beklenti, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki artış seyrinin güçlenerek devam edeceği yönünde oldu. 

Yılın ikinci çeyreğinde, konut ve taşıt kredi talebindeki artış yerini azalışa bırakmış olup, diğer bireysel kredi talebindeki azalış güçlenerek devam etti. 

Taşıt kredilerindeki azalış güçlenecek 

2023 yılının üçüncü çeyreği için beklenti, konut kredilerine olan talebin temelde aynı kalacağı, taşıt kredilerine olan talepte görülen azalışın güçlenerek devam edeceği ve diğer bireysel kredi türlerine olan talepteki azalış seyrinin yerini artışa bırakacağı yönündedir. Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde, 2023 yılının ikinci çeyreğinde yurt içi fonlama koşullarındaki sıkılaşma yönlü seyrin güçlenerek, yurt dışı fonlama koşullarındaki sıkılaşma yönlü seyrin ise zayıflayarak devam ettiği görüldü. 

2023 yılının üçüncü çeyreği için beklenti, yurt içi fonlama koşullarında sıkılaşmanın devam edeceği, yurt dışı fonlama koşullarında ise gevşeme başlayacağı yönünde oldu. 

2023 yılının ikinci çeyreğinde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartlardaki sıkılaşma yönlü seyrin güçlenerek devam ettiği görüldü. Alt kırılımlar incelendiğinde, küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen krediler, kısa vadeli krediler ve yabancı para cinsinden açılan kredilere uygulanan standartlarda sıkılaşma başlarken, diğer işletme kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşma yönlü seyir güçlenerek devam etti. Tüm faktörler standartları sıkılaştırıcı yönde etkilerken, genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler standartları sıkılaştırıcı yönde etkileyen en önemli faktör oldu. 2023 yılının üçüncü çeyreği için bankaların beklentisi, genel olarak işletmelere verilen kredilere uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın zayıflayarak devam edeceği yönünde oldu. 

Yılın ikinci çeyreğinde, konut, taşıt ve diğer bireysel kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın güçlenerek devam ettiği görüldü. Tüm bireysel kredi türlerinde fon maliyetleri/bilanço kısıtlamaları, rekabet baskısı ve risk algılaması standartları sıkılaştırıcı yönde etkilemiştir. 2023 yılının üçüncü çeyreği için beklenti, tüm bireysel kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşma yönlü seyrin devam edeceği yönünde. 

Kredi talepleri 

İşletmelerin banka kredilerine olan talebi incelendiğinde, bir önceki çeyrekte görülen genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki artış, yılın ikinci çeyreğinde zayıflayarak devam etti. Alt kırılımlar incelendiğinde, küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen krediler, kısa vadeli krediler ve Türk Lirası cinsinden açılan kredilere olan talepteki artış yönlü seyrin zayıfladığı, büyük işletmelere verilen krediler ve yabancı para cinsinden açılan kredilere olan talepteki azalış yönlü seyrin ise güçlendiği gözlendi. Uzun vadeli kredilere olan talepte görülen artış ise yerini azalışa bırakmıştır. Krediler üzerindeki vergi ve benzeri yükler talebi azaltan en önemli faktör iken, stok artırımı ve işletme sermayesi talebi artırıcı yönde etkileyen en önemli faktör oldu. 2023 yılının üçüncü çeyreği için beklenti, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki artış seyrinin güçlenerek devam edeceği yönünde. Yılın ikinci çeyreğinde, konut ve taşıt kredi talebindeki artış yerini azalışa bırakmış olup, diğer bireysel kredi talebindeki azalış güçlenerek devam etti. Konut kredilerinde finansman ihtiyaçları ve diğer finansman kaynakları talebi azaltıcı yönde etkileyen faktörler olurken, tüm faktörlerin talebi azaltıcı yönde etkilediği taşıt kredi türünde alternatif finansman kullanımı talebi azaltıcı yönde etkileyen en önemli faktör oldu. Diğer bireysel kredilerde ise diğer bankalardan sağlanan krediler talebi azaltıcı yönde etkileyen en önemli faktör oldu. 2023 yılının üçüncü çeyreği için beklenti, konut kredilerine olan talebin temelde aynı kalacağı, taşıt kredilerine olan talepte görülen azalışın güçlenerek devam edeceği ve diğer bireysel kredi türlerine olan talepteki azalış seyrinin yerini artışa bırakacağı yönünde oldu. 

Kredi Koşul ve Kuralları İşletmelere kullandırılan kredilere uygulanan koşul ve kurallara bakıldığında, ortalama krediler ve daha riskli krediler üzerindeki kâr marjlarında bir önceki çeyrekte başlayan artışın devam ettiği gözlendi. Diğer durum ve şartlara ilişkin koşul ve kurallardaki sıkılaşma seyrinin yılın ikinci çeyreğinde de devam ettiği görüldü. Bireysel kredilere uygulanan koşul ve kurallar incelendiğinde, konut kredilerinde görülen ortalama ve daha riskli krediler üzerindeki kar marjındaki artışın güçlendiği gözlendi. Taşıt kredilerinde ve diğer bireysel kredilerde de ortalama krediler ve daha riskli krediler üzerindeki kâr marjlarının artırılmaya başlandığı görüldü. Bütün bireysel kredi türlerinde, vadeye ilişkin koşul ve kurallardaki sıkılaşma eğiliminin devam ettiği görülürken, teminat ihtiyacına ilişkin koşul ve kurallar incelendiğinde sıkılaşma eğiliminin konut ve diğer bireysel kredi türlerinde devam ettiği, taşıt kredilerinde ise bir miktar gevşeme başladığı gözlendi. 

Fonlama koşulları 

Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde, 2023 yılının ikinci çeyreğinde yurt içi fonlama koşullarındaki sıkılaşma yönlü seyrin güçlenerek, yurt dışı fonlama koşullarındaki sıkılaşma yönlü seyrin ise zayıflayarak devam ettiği görüldü. Yurt dışı fonlama maliyeti ve diğer koşul ve kurallar, yurt dışı fonlama koşullarını sıkılaştırıcı yönde etkilemeye devam etti. 2023 yılının üçüncü çeyreği için beklenti, yurt içi fonlama koşullarında sıkılaşmanın devam edeceği, yurt dışı fonlama koşullarında ise gevşeme başlayacağı yönünde oldu.