Kalın bağırsak kanseri, kolonu veya rektumu kaplayan hücrelerin anormal hale gelmesi ve kontrolden çıkması ile meydana geliyor. Bağırsakta bulunan poliplerin mutasyonu ile kalın bağırsak kanseri gelişebiliyor ve bazı kolorektal kanserler herhangi bir belirti vermeyebiliyor. Bu nedenle düzenli kolorektal kanser taramalarının yapılması sorunların erken dönemde saptanıp tedaviye başlanması açısından hayati önem taşıyor. Genel Cerrahi Bölümü’nden Prof. Dr. İsmail Gömceli, kalın bağırsak kanseri hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı. 

Hücrelerin kontrolsüz çoğalması sonucu kanser gelişiyor

Vücudun tüm hücreleri normal olarak büyür, bölünür ve ardından vücudun sağlıklı ve düzgün çalışmasını sağlamak için ölür. Bazen bu süreç kontrolden çıkar. Kolon ve rektumu kaplayan hücrelerin kontrolsüz çoğalması sonucunda kolorektal kanser gelişebilir. Kalın bağırsaktan başlayan kansere kolon, anüse daha yakın yaklaşık 15 cm’lik kalın bağırsak kısmından gelişen kanserlere ise rektum kanseri denir. Bu organlardan herhangi birini etkileyen kanserler de kolorektal kanser olarak adlandırılır. 

Kesin nedeni bilinmiyor

Kolorektal kanserlerin çoğu poliplerden gelişir. Kolorektal kansere yol açan kanser öncesi kolon poliplerinin gelişiminin kesin nedeni bilinmemektedir. Polipler; hücre DNA'larında bir dizi anormallik ortaya çıktıktan sonra değişerek, kansere dönüşebilir. Kolonoskopi sırasında bir polip bulunursa,  genellikle çıkarılır. Kolonoskopi sırasında çıkarılan polipler daha sonra bir patoloji uzmanı tarafından incelenir ve kanserli veya kanser öncesi hücreler içerip içermediklerini belirlemek için değerlendirilir.           

Genç yaşta da test yaptırmak gerekebilir

En iyi tarama yöntemleri dışkıda gizli kan testleri ve kolonoskopidir. Bu tür tarama testlerine başlama yaşı; risk faktörlerine, özellikle de ailede kolon ve rektum kanseri öyküsüne bağlıdır. Ailede kolorektal kanser veya polip öyküsü olmasa bile,  genç yaşlarda bile kolorektal kansere işaret edebilecek belirtilerden herhangi biri mevcutsa zaman kaybetmeden bir uzmana başvurulması önemlidir.  

Kalın bağırsak kanserinin belirtileri şu şekilde olabilir: 

Tuvalet alışkanlığında değişiklik

Gaita içinde ya da üzerinde kan

Açıklanamayan kansızlık (Anemi)

Karın ağrısı ya da pelvik ağrı

Açıklanamayan kilo kaybı

Kusma

Kolorektal polip ve kanser geliştirme riskini artıran bazı faktörler şunlardır;

Yaşlandıkça kolorektal polip ve kanser gelişme riski artar. Kolorektal kanser 50 yaşın üzerindeki kişilerde daha sık görülür, ancak daha genç yetişkinlerde de kolorektal kanser gelişebilir.

Tip 2 diyabet, önceki kanser öyküsü, inflamatuar bağırsak hastalığı öyküsü gibi tıbbi durumlar ve Lynch sendromu, ailesel adenomatöz polipozis gibi kalıtsal durumlar kolorektal kanser gelişme riskini artırabilir.

Alkol ve tütün kullanımı, yeterince egzersiz yapılmaması ve/veya fazla kilo kolorektal kanser gelişme riskini artırabilir. Özellikle sigara, kanser öncesi polip ve kolorektal kanser riskini artırır. Yağ ve kalori bakımından yüksek ve lif, meyve, sebzelerden düşük bir diyet, kolorektal kanser gelişme riskinin daha yüksek olmasıyla ilişkilendirilmiştir. 

Taramalara zamanında başlamak gerekiyor

Kolorektal kanser riski taşıyan kişilerin 45 yaşında, ortalama risk altındaki bireylerin en geç 50 yaşında düzenli taramaya başlamaları önerilir. Ancak kişisel veya aile geçmişinde kolorektal polipler, kanser veya inflamatuar bağırsak hastalığı öyküsü varsa taramanın 45 yaşından önce başlaması gerekebilir. Kolorektal polipler ve kanser her iki cinsiyeti de etkilediğinden erkekler ve kadınlar taramadan geçmelidir. Kolorektal kanser, kanserin evresine göre tedavi edilir. Tedavi seçenekleri; deneyimli bir merkezde, deneyimli bir ekip tarafından uygulanacak olan cerrahi, kemoterapi ve radyoterapidir.