Yapı sektörü ve ekonomi çevreleri tarafından dikkatle izlenen ‘Türkiye İMSAD Aylık Sektör Raporu’nun Şubat 2023 sonuçlarına göre, inşaat malzemeleri sanayi üretimi 2022 yılı ikinci yarısındaki gerilemeye rağmen yıl genelinde yüzde 0,2 artış gösterdi. Yılın son iki çeyreğinde üretimde yaşanan 3,3 ve 3,4’lük daralma, dış talepteki gerilemeden kaynaklandı. 11 ilde büyük yıkımlara neden olan depremlere de dikkat çekilen raporda, bölgenin yeniden inşası için gerekli olan maliyetin 46 milyar dolar olduğu vurgulandı.

İnşaat malzemesi sektörünün çatı kuruluşu Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (Türkiye İMSAD) tarafından hazırlanan “Şubat 2023 Sektör Raporu” açıklandı. Rapora göre inşaat malzemeleri sanayi üretimi son çeyrekte geçen yılın son çeyreğine göre yüzde 3,4 azaldı. Buna rağmen yılın tamamında inşaat malzemeleri sanayi üretimi geçen yıla göre 0,2 yükseldi. İnşaat sektörü ise 2022 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 2,0 büyüyerek son 5 çeyrekte yaşanan düşüşü sonlandırdı. Diğer sektörlerdeki zayıflamaya karşın inşaat sektöründe yaşanan büyüme, daha çok baz etkisi ile gerçekleşti. Ancak, sınırlı oranda gerçekleşen iyileşmenin dinamiklerindeki kırılganlıkların devam ettiği belirtildi.

İnşaat malzemeleri sanayisinde 14 alt sektörde üretim arttı 

Türkiye İMSAD Şubat 2023 Sektör Raporu’na göre, inşaat malzemeleri sanayi üretimi 2022 yılı ilk çeyrekte yüzde 4,4, ikinci çeyrekte ise yüzde 2,1 oranında artış gösterdi. Üçüncü çeyreğin tüm aylarında düşüş gösteren ve yüzde 3,3 gerileyen üretim, yılın dördüncü çeyreğinde ise yüzde 3,4 daraldı. Yılın ikinci yarısında görülen daralma, dış talepteki yavaşlamadan kaynaklandı. Rapora göre 2022’de 14 alt sektörde üretim bir önceki yıla göre artarken, 8 alt sektörde geriledi. Üretimin en çok artış gösterdiği sektör yüzde 19,8 ile seramik kaplama malzemeleri olurken, en büyük düşüş ise 12,7 ile tuğla kiremit alanında yaşandı. Plastik inşaat malzemeleri yüzde 18,5, elektrikli aydınlatma ekipmanları yüzde 14,1, inşaat boya ve vernikleri yüzde 13,2, seramik sağlık gereçleri yüzde 13 büyüme gösterdi. Demir çelik inşaat ürünleri yüzde 12,2, demir çelik radyatörler yüzde 11,1, kilit ve donanım eşyaları üretimi yüzde 8,2 ve çimento üretimi yüzde 4,6 geriledi.

Deprem bölgesinin yeniden onarımı için 46 milyar dolar gerekiyor 

6 Şubat 2023’te merkez üssü Kahramanmaraş olan ve 11 ilde büyük yıkımlara neden olan depremlerin etkilerine de yer verilen raporda; bölgede gerçekleştirilecek imar faaliyetlerinin 46 milyar dolarlık bir maliyet meydana getirdiği vurgulandı. Buna göre, ilk sırada yıkılan ve ağır hasar nedeniyle kullanılamayacak durumdaki 550 bin dairenin yeniden yapılması için 28,9 milyar dolar ve bu binaların alt yapısı için 5,6 milyar dolar harcama yapılması öngörüldü. Orta ve az hasarlı konutların onarımı ve güçlendirmeleri için 2,6 milyar dolar harcama yapılması beklenirken, ticari binaların yapım ve onarımı için 3,4 milyar dolar ve kamu binalarının yapım ve onarımı için de 2,5 milyar dolar harcama hesaplandı.  Alt yapı onarımı ve yenilenmesi için 3,0 milyar dolar bir harcama gerekirken, 11 ildeki güncel hasara göre hesaplanan yeniden imar harcamalarının toplamı 46 milyar dolara ulaşması bekleniyor. 

11 ildeki imara faaliyetleri inşaat malzemelerinde ilave talep yarattı

Rapora göre, 11 ilde hedeflenen imar faaliyetleri inşaat malzemelerine yönelik yüksek bir ilave talep yarattı. Bu çerçevede inşaat malzemelerinin yurtiçi pazarda kullanımının ihracatta yavaşlamaya yol açabileceği belirtildi. Deprem bölgesindeki 11 ilde toplam 13,5 milyon nüfusun büyük bölümü depremden doğrudan etkilendi. Etkilenen nüfusun yine bir bölümü diğer kentlere göç ederken, bu göçü alan illerde konut fiyatları ve konut kiralarında artışlar yaşandı.

Öte yandan 2015-2022 dönem verilerinden faydalanılarak hazırlanan rapora göre; 2022 yılında 11 ilde alınan yapı ruhsatları büyüklüklerinin 12 bin 049 bina, 22,54 milyon metrekare yüzölçümü, 100 bin 565 daire ve 87,20 milyar TL inşaat bedeli olduğu belirtildi. 2022 yılında 11 ilde alınan yapı izinleri büyüklüklerinin ise 10 bin 962 bina, 19,95 milyon metrekare yüzölçümü, 81 bin 616 daire ve 62,46 milyar TL inşaat bedeli olduğu saptandı.