Bağımlılık; bir nesneye ya da bir varlığa duyulan isteğin, bireyin hayatını negatif etkilemesine rağmen, ona karşı koyamaması olarak tanımlanmaktadır. Birçok çeşidi olan bağımlılığın son yıllardaki en sık görüleni, dijital bağımlılıktır.

Dijital bağımlılık, aşırı mobil cihaz kullanımı sonucu ortaya çıkan bir davranışsal bozukluktur. Günümüzde teknolojinin de ilerlemesiyle birlikte “dijitale bağımlı birey” kavramı ortaya çıkmıştır. Amerikan Psikiyatri Derneği tarafından dijital oyun ya da internet bağımlılığı, genellikle sosyal normlara giren ve bir kişinin yaşamını ciddi şekilde etkileyen yıkıcı bir davranış kalıbı olarak tanımlanmaktadır.

Belirtileri Nelerdir?

Uzm. Klinik Psikolog Cansu Karaman, dijital bağımlılığın belirtilerini şöyle sıraladı:

Dijitale bağımlı kişiler;

Çevresiyle iletişim kurmak yerine sosyal medya arkadaşlıklarını tercih ederler,

Mobil cihazlardan uzak kaldığı zaman kendilerini yalnız hissederler,

Sürekli çevrimiçi olmak isterler,

Sosyal medya araçlarını yoğun olarak kullanırlar,

Sosyal ortamlarda bile sosyal ağlara odaklanırlar,

Yüz yüze iletişim kurmayı sevmezler,

Sosyal medyadan uzak kalınca huzursuz ve yoksunluk hissederler,

Hayatlarındaki tüm aktiviteleri sosyal medyada paylaşmayı isterler,

Sosyal medyada takip ettikleri kişilerle kendi hayatlarını karşılaştırırlar.

Nomofobi ve Netlessfobi Nedir?

Fobinin, herhangi bir durum karşısında kişinin kendini tehlikede hissederek ileri düzeyde korkuya kapılma hali olarak tanımlandığını belirten, Uzm. Klinik Psk. Cansu Karaman, dijital kaygı bozuklukları Nomofobi ve Netlessfobi ile ilgili şunları söyledi:

Nomofobi, kişinin cep telefonu ile kurduğu iletişimden uzak kalma korkusu olarak tanımlanmaktadır.

Bu kişiler; cep telefonunda çok zaman harcarlar, bir veya daha fazla cep telefonu olur ve her zaman çantalarında şarj cihazı taşırlar, cep telefonunu kaybetme ya da cep telefonun yanında olmaması, şarjının bitmesi düşüncesi kişiye kaygılı ve gergin hissettirir, cep telefonu kullanımının yasaklandığı yerlerden (uçak, tiyatro ve havaalanı gibi) olabildiğince kaçınırlar, cep telefonu ile birlikte uyuma gibi belirtiler gösterebilirler.

Netlessfobi, aşırı internet kullanımından kaynaklı olarak kişinin internetsiz kalmaktan korkması ve kaygılanması olarak tanımlanmaktadır.

Netlessfobik kişiler ise; günlük hayatlarında internet erişiminin kısıtlanmayacağı yerlerde vakit geçirirler, günde 8 saatten fazla aktiftirler, internete bağlanamadıkları zaman hayatın durduğunu düşünürler, internet kesildiğinde çevresindeki insanların veya takip ettikleri kişilerin hayatlarından bir şeyleri kaçırdıklarını ve diğer insanlardan geride kalacaklarını düşünürler, uyuyor bile olsalar telefonlarını kendilerinin rahat ulaşabilecekleri yerlerde bulundururlar, sosyal medya hesaplarına gelen bildirim seslerinden keyif alırlar, internetten kısa süre bile olsa uzak kalamazlar.

Netlessfobi dünya çapında bir sorun haline gelmiştir ve kişileri psikolojik ve fizyolojik açıdan olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle bağımlılık duygusunun oluşturduğu etki, kişilerde depresyona kadar uzayabilmektedir.

Dijital Bağımlılık Nasıl Önlenir?

Uzm. Klinik Psikoloğu Cansu Karaman, dijital bağımlılığı önlemek için yapılması gerekenler hakkında şu uyarılarda bulundu:

Gün içerisinde sosyal medyada vakit geçirme zamanı belirleyin. Örneğin; sabah 20 dakika, gece 20 dakika olabilir ve kendinize verdiğiniz sürenin sonuna geldiğinizde mutlaka kapatın.

Spor yapmak ya da kitap okumak gibi hoşunuza gidecek aktivitelere zaman ayırın.

Kendinizi teknolojik bağımlılıktan koruyabilmek için gün içinde küçük molalar verin.

Telefonunuzda sosyal medya bildirimlerinin görünürlüğünü ve sesini kapatın.

Çevrenizle olan iletişiminizi yazılı olarak değil, yüz yüze olarak yapmaya çalışın.

Ancak bu önerilere rağmen dijital bağımlılıkla baş edemiyorsanız ve işlevselliğinizde bozulmalar fark ediyorsanız mutlaka psikolojik destek alın.