Türk Oftalmoloji Derneği Optik, Refraksiyon ve Az Görme Rehabilitasyonu (ORR) Birimi Üyesi Dr. Murat Erbezci, son dönemde Metaverse platformunda kullanımı hızla artan sanal gerçeklik gözlüklerinin (Virtual Reality – VR Gözlükleri) göz sağlığı üzerinde olası olumsuz etkileri ile ilgili açıklamalarda bulundu. 

Sanal gerçeklik gözlükleri ile oynanan oyunların popüler olduğunu ve bu nedenle göz sağlığına etkilerinin tüm dünyada sık sık tartışıldığını söyleyen Dr. Erbezci, “Birçok üretici, cihazlarının kullanımı için yaş sınırlamasından bahsediyor. Özellikle gelişim çağındaki çocuklarda görmenin gelişimi, göz hareketleri ve gözlerin birlikte çalışması ile oluşan derinlik hissine etkileri olabileceği düşünülüyor. Gözün yaklaşık 20 cm önünde duran ekranlardaki görüntü bazı optik aldatmacalar yapılarak sanki 2 metre uzaktaymış gibi algılanıyor.  Ancak, zaman zaman 3 boyutlu görüntüde izlenmesi gereken objenin yer değiştirmesi nedeniyle, göz hareketleri ile gözün bir cisme odaklanmasını sağlayan uyum (akomodasyon) mekanizmaları gerçek hayattan farklı çalışıyor” dedi.

Washington Üniversitesi araştırması

Dr. Murat Erbezci, tıp dünyasında konuyla ilgili kesin hükümlere varacak bilimsel çalışmaların henüz tamamlanmadığına vurgu yaptı. Erbezci, “Washington Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada 50 çocuğa 30 dakika boyunca sanal gerçeklik gözlükleriyle oyun oynatılmış, öncesinde ve hemen sonrasında çocuklarda görme, göz hareketleri, derinlik hissi ve uzaysal, uzamsal algı testleri ile birlikte postür (duruş), hareket rahatsızlığı (araba tutması), baş dönmeleri olup olmadığı kontrol edilmiş. Sadece 3 çocuğun oyunu tamamlayamadığı görülmüş. Diğerlerinde sorun olmadığı tespit edilirken ikisinin baş dönmesi yaşadığı, birinin ise sıkıldığı için oyunu bıraktığı anlaşılmış” diye konuştu.

Bu çalışmada, kısa kullanımda sorun olmadığının saptandığını söyleyen Erbezci, daha uzun süreler söz konusu olduğunda temkinli olunması konusunda aileleri uyardı.

Pandemide, çocuklarda miyopi arttı

Dr. Murat Erbezci, gelişim çağındaki çocuklarda, miyopinin ortaya çıkması ya da varsa daha hızlı ilerlemesinin söz konusu olabileceğini belirterek, pandemi döneminde evde kalıp bilgisayar başında uzun zaman geçiren çocuklarda miyopi görülme sıklığının yüzde 1.7-3 oranında arttığına işaret etti.

Benzer bir durumun VR gözlüklerin uzun ve sık kullanımında da ortaya çıkabileceğini söyleyen Erbezci, şöyle devam etti, “Ayrıca bu gözlüklerle göz hareketleri ve akomodasyon (uyum) eşleşmesinde sorunlar olabileceği için, gözlerde kayma, şaşılık, gözde istemsiz titreme hareketlerinin ortaya çıkması (nystagmus) ve ayrıca etrafımızdaki nesnelerin pozisyonlarını algılamamızda sorunlar (derinlik hissi) ortaya çıkabilir.  Bu tarz sorunlar, oyun süreleri uzadıkça sadece çocuklarda değil erişkinlerde de görülebilir.”

“Uzun süre ekran karşısında kaldığımızda, ekrandan yayılan mavi ışık, insanın günlük ritmini düzenleyen kortizol, melatonin gibi hormon salgılarını etkiler. Özellikle akşam saatlerinde bilgisayar ya da sanal gerçeklik gözlüklerden yayılan ışık, uykumuzu kaçırabilir, günlük ritmimizi bozabilir.  VR gözlüklerinde de tıpkı bilgisayar kullanımında olduğu gibi göz yorgunluğu ortaya çıkabilir, gözlerde yanma, batma, kızarıklık, ağrı ve bulanık görme şikayetleri görülebilir. “

Önlemek için neler yapmalıyız? 

Dr. Murat Erbezci uyarılarının ardından bu etkileri en aza indirmek için yapılması gerekenleri de şu şekilde sıraladı: “En önemli tedbirlerden biri sanal gözlüklerin kullanım süresini azaltmaktır. 20 dakikada bir, en az 20 saniye süreyle, en az 6m ve daha uzağa bakarak gözlerimizi dinlendirmemiz gerekir. Çocukların her gün en az 1 saat dışarıda, gün ışığında vakit geçirmesi lazım. Gözlerde oluşan kızarıklık, batma, yanma gibi sorunlar için ise göz hekiminize danışarak uygun bir suni gözyaşı damlası kullanmak mümkün. Uzun süre ekran başında ya da sanal gerçeklik sistemleri ile oynayarak vakit geçirenlerin 6 ayda bir göz hekimine görünmesini öneriyoruz. “