Prof. Dr. Betül Tavil, “Uluslararası Lösemili Çocuklar Haftası” kapsamında lösemi ve tedavisi hakkında bilgi verdi.

Lösemi, kan hücrelerinin üretiminde ve işlevlerinde sorunlara yol açan bir tür kanserdir. Genellikle beyaz kan hücrelerini etkiler, ancak diğer kan hücrelerini de görülebilir.

Lösemi semptomları arasında; yorgunluk, enfeksiyonlara yatkınlık, kolay morarma veya kanama ve kemik ağrıları bulunur. Çocukluk çağı lösemisi tedavi edilebilen bir hastalıktır.

Lösemi 2 farklı türde görülebiliyor

Kemik iliği vücutta alyuvar, akyuvar ve kan pulcukları yani kan üreten organdır. Kemik iliğinde üretilen bu hücreler farklılaşarak kontrolsüz çoğaldığında kemik iliği blast adı verilen kanser hücreleriyle kaplanır, görevini yeri getiremez ve lösemi hastalığı oluşur. Lösemiler, akut lenfoblastik lösemi ve akut miyeloblastik lösemi olarak iki ana gruba ayrılır. Akut lenfoblastik lösemi çocuklarda daha sık gözlenmektedir.

Bu risk faktörlerine dikkat!

Lösemin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte bir takım çevresel ve genetik faktörler bulunmaktadır. Toksik, kimyasal maddelere maruz kalmak özellikle boya sanayiinde çok kullanılan benzen maddesi, radyasyon maruziyeti çevresel toksik faktörler arasında sayılabilir. Bir çocuğun kardeşinde, ikizinde veya ailesinde bir lösemi öyküsü bulunuyorsa herhangi başka bir çocuğa göre risk faktörü artmaktadır. Ayrıca çok ciddi ve ağır enfeksiyonlarla bağışıklık sistemi baskılanmış bir çocukta minik birkaç kanser hücresi varsa kontrolsüz bir şekilde çoğalarak lösemiye neden olabilmektedir. Yani enfeksiyon löseminin ortaya çıkışını hızlandırabilmektedir.

Bu belirtileri mutlaka dikkate alın

Kemik iliği tutulduğu zaman eklemlerde ve kemiklerde ağrı ilk belirti olabilir. Kemik ve eklem ağrıları, şişme ve ısı artması olabilir. Çünkü kan kanseri ilk kemik iliğinde başlar. Bu sebeple romatizma ile de karışabilmektedir.

Kemik iliği görevini yerine getiremediği ve alyuvar oluşturamadığı için anemi yani kansızlık ortaya çıkabilir. Çocukta halsizlik, yorgunluk ve iştahsızlık görülür. Küçük çocuklar 10 adet merdiveni çıktıktan sonra nefes nefese kalabilirler.

Akyuvarlar azaldığında ise çocuk enfeksiyonlara duyarlı hale gelebilmektedir. Çocuk ateşlenebilir ve bu ateş antibiyotik tedavisine yanıt vermez. Antibiyotik tedavisi ile düzelmeyen ısrarlı ve yüksek ateş löseminin habercisi olabilir.

Trombosit üretimi düştüğünde ise çocuk kanamaya meyilli olmaktadır. Ciltte noktasal tarzda peteşi denilen kanamalar oluşmaktadır. Ayrıca kolay morarma, purpura (kırmızımsı mor renkte, basmakla solmayan deri döküntüsü), ekimoz (çarpma, düşme gibi bir travma sonucu deri altında kan birikmesi), burun ve diş eti kanamaları da görülebilmektedir.

Boyun, koltuk altı ve kasık bölgesinde büyüyen lenf bezleri de uyarıcı belirtilerden olabilir. Blast adı verilen kanserli hücreler lenf bezlerine yayıldığında lenf bezlerini büyütmektedir. Baş, boyun, koltuk altı ve kasık bölgesinde antibiyotik tedavisi ile geçmeyen, ısrarla büyüyen 2 santimetrenin üzerindeki ve ağrısız lenf bezleri de mutlaka dikkate alınmalıdır.

Karaciğer dalak büyümeleri karnı gererek karın ağrısına sebep olabilmektedir.

Bu tip bulgularından birini veya birkaçını taşıyan bir çocuğa öncelikle kan sayımı ve periferik yayma testi yapılması gerekmektedir. Lösemin kesin tanısı ise kemik iliği incelemesi ile konmaktadır.

Lösemi tedavi edilebilen bir hastalıktır

Günümüzde çocukluk çağı lösemisi tedavi edilebilir bir hastalıktır. Uygun kemoterapi protokolleri ile Akut lenfoblastik lösemi tedavisinin başarısı oldukça yüksektir. Akut miyeloblastik lösemide ise kemoterapi ve kök hücre transplantasyonu yapılmaktadır. Akut lenfoblastik lösemi tedavisinde kemoterapi protokolleri indüksiyon, konsolidasyon ve idame olarak üç kısımdan oluşmaktadır. İndüksiyon kemoterapisi yaklaşık olarak bir ay sürmektedir. Akut lenfoblastik lösemi tedavisinin indüksiyon ve konsolidasyon kısımları hastanede yatarak uygulanmaktadır. İlk altı ay yoğun kemoterapi sürecinden sonra idame kemoterapiye geçilmelidir. Akut lenfoblastik lösemide toplam tedavi süresi iki yıla ulaşmaktadır. Bu tedavi sürecinde ailelerin çok sabırlı olması gerekmektedir. Akut miyeloblastik lösemide ise kemoterapi bloklar halinde uygulanmaktadır.