“Çocuğum bana yapışık”, “Bir dakika ayrılamıyoruz, hiçbir yere gitmeme izin vermiyor”, “Okula bırakmak bir dert; ağlıyor, gitmek istemiyor”, “Parkta oynarken bile beni yanında istiyor”… Eğer siz de sık sık bu cümleleri sarf ediyorsanız, dikkat! Bu yakınmalarınız çocuğunuzun size ‘bağlı’ olmaktan ziyade ‘bağımlı’ olduğunu gösteriyor! 

Tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 pandemisi hemen her ailenin yaşam düzeninde köklü değişimlere sebep oldu. Evler birer işyeri ve okul, ebeveynler de öğretmen oldu. Aile bireylerinin birbirleriyle geçirdikleri zamanın çokça artması hem pozitif hem negatif birçok sonucu da beraberinde getirdi. Çocukların okuldan, sosyal ortamlardan uzak kalmaları, akran sosyalleşmesinin ortadan kalkması, tüm bu ihtiyaçların giderilmesi görevini anne babalara vermiş oldu. Bununla birlikte çocukların anne babalarına olan bağlılık ve talepleri de çok daha arttı. Hatta bazı çocuklarda bu durum daha da ileriye gidip, çocuğun bireysellik gelişiminde ve okul hayatında ciddi sorunlar oluşturabilen önemli bir tabloya yol açtı; anneye bağımlılık! Dikkat! Ruhsal ve bilişsel gelişimlerinde önemli sorunlara neden olabilen ‘anneye bağımlılık’ çocuklarda aynı zamanda okul fobisine de yol açabiliyor! 

Nedeni genelde ‘ebeveynler’ oluyor! 

Çocuklar sosyalleşme becerilerini ilk 3 yaşta kazanıyorlar. Bu döneme kadar çocuk bir yandan temel ihtiyaçları nedeniyle anneye bağımlı halde yaşamaya devam ederken, bir yandan da anneden ayrışmaya çalışıyor. Acıbadem Fulya Hastanesi Uzman Psikolog Sena Sivri, çocuk yaşının gerektirdiği beceri ve yetileri kazandıkça bu bağımlılık halinin azaldığını belirterek, “Gelişiminin ilerleyen dönemlerinde bağımlılığın yerini bağlılığın alması bekleniyor. Ancak bu süreç bazı çocuklarda olması gerektiği şekilde gerçekleşmiyor ve çocuklar anneye bağımlı olmaya devam ediyorlar. Çocuklar psikososyal gelişimleri doğrultusunda ayrışmaya, bireyselliklerini ilan etmeye hazırlar aslında. Dolayısıyla anneye bağımlı olmak genelde ebeveyn tutumlarıyla ilişkili oluyor” diyor.  

Aşırı kaygılı, koruyucu ve kısıtlayıcı davranmayın! 

Çocuğun anneye bağımlı olmasında pek çok etken rol oynuyor. Uzman Psikolog Sena Sivri, özellikle pandemi sürecinde, ebeveynlerin yaşadıkları kaygı duygusunu yönetmede çektikleri güçlüğe bağlı olarak çocuklarına karşı aşırı kaygılı, koruyucu ve kısıtlayıcı bir tutum sergiledikleri uyarısında bulunarak, şöyle devam ediyor: “Ebeveynler çoğu zaman bu tip davranışlarıyla çocuğun gelişimini engellediklerinin farkına varmıyorlar. Örneğin ‘Okulda kalabalığa karışma, hastalık kaparsın’ şeklinde cümleler kurulması, sorumluğu altında olan bir şeyin onun yerine tamamlanması, kendi başına bir şeyler yapmasına izin verilmemesi, özgüvenini destekleyici eylem ve söylemlerde bulunulmaması, çocuğun anneye bağımlı olmasında kilit role sahip. Bağımlılığın devamını önleyecek olan en etkili kurallar ise çocuğun gelişen yetileri doğrultusunda yapabileceklerine izin vermek, onu onaylamak ve güven duymasını sağlamaktır” diyor.

Dikkat! Okul fobisi gelişebiliyor! 

Anneye bağımlı olan çocukta özgüven eksikliği ve bunun sonucunda okul fobisi başlayabiliyor. Okulda uyum sorunları, arkadaş ilişkilerinde problemler, çekingenlik, utangaçlık ve zorlandığında hırçın davranışlar görülebiliyor. Uzman Psikolog Sena Sivri bağımlılığın geliştiği durumlarda çocuğun okula adaptasyon sorunlarının uzun sürdüğünü vurgulayarak, “Bu durumda çocuklar okula gitmek istemez, annelerine sarılıp ayrılmazlar, hırçınlaşırlar, ağlarlar, öğretmene ve okuldaki herkese karşı çekinik, kaçıngan, yer yer hırçın tutumlar sergilerler. Okuldaki etkinliklere katılmaz, tepki verirler. Anneleri hep yanlarında dursun, gitmesin isterler. Tüm bunlar da hem okula uyum sürecini uzatıyor, hem de eğitimlerinin, bilişsel, sosyal ve duygusal gelişimlerinin geride kalmasına sebep oluyor” bilgisini veriyor. 

Çocuğunuz size bağımlı m? 

Aşağıda yer alan sorunlar anne bağımlılığına işaret edebiliyor. Bu belirtiler varsa, zaman kaybetmeden bir hekime başvurmanız çok önemli!  

Tek başına yapabileceği şeyler için bile destek bekliyorsa,
Siz yanında yokken huysuz, hırçın ve uyumsuz oluyorsa,
Topluluk içinde zorluk çekiyorsa,
Sosyalleşmede sorun yaşıyorsa,
Bağımsız olarak bir şey yapamıyorsa, 
Her karar verme sürecinde destek bekliyorsa,
Okula gitmek istemiyorsa,
Ödevlerini tek başına yapamıyorsa,
Grup içinde uyum sağlayamıyorsa, çocuğunuz size bağımlı olabilir. 

Anne bağımlılığına karşı 7 altın öneri 

Psikolog Sena Sivri anne bağımlılığına karşı ebeveynlerin alabilecekleri önlemleri şöyle sıralıyor:  

Çocukların ayrışmaya dair en büyük korkuları terk edilmekle ilgili oluyor. Pandemi sürecinde de sürekli anneyle beraber olan çocuklar, kreşe, okula veya bakıcısına giderken ilk olarak terkedilmekten korkuyor ve tepkilerini bu doğrultuda veriyorlar. Çocuğunuza onu terk etmediğinizi net olarak anlatmalı, güvence vermelisiniz. 

Karşılıklı iletişimi geliştiren ve çocuğunuzun duygusal gelişimine katkıda bulunacak olan aktiviteler yapmayı alışkanlık haline getirin. 

Çocukta gelişen kaygılar genelde ebeveyne ait kaygılar oluyor. Ebeveyn olarak kendi kaygınızın farkında olmalı ve bunu yönetebilmelisiniz. Aşırı kaygılı, korumacı ebeveyn tutumundan uzak durun. 

Çocuğun sorumluluğu altında olan şeyleri onun yerine tamamlamayın. Gelişen yetileri doğrultusunda kendi başına bir şeyler yapmasına izin verin ve onu teşvik edin. 

Özgüvenini destekleyici, şevk verici, motive edici söylemlerde bulunun, “bırak senin yerine ben yaparım”, “onu sen yapma, aman bir şey olur” gibi korkutucu, çocuğu geri tutan söylemlerden kaçının. 

Anne sakin kalamadığında çocuğun yaşadığı kriz daha uzun sürüyor. Ayrılmanız gereken anlarında çocuğunuzun verdiği tepkilere karşı soğukkanlı durun, kontrolü elinizde tutun. 

Sabırlı olmanız, bu ayrışma sürecine zaman tanımanız, geri adım atmamanız, baş edemediğinizi hissettiğinizde uzman desteği almanız da bağımlı bir ilişkiyi önlemede son derece önemli role sahip.