Multipl skleroz (MS), beyni, optik sinirleri ve omuriliği etkileyen bir sinir sistemi hastalığı. Başlangıçta pek çok hastalıkta görülebilecek belirtiler verse de, teşhis edilmeyip tedavi edilmediğinde ilerliyor ve hastanın yaşamını ciddi olarak olumsuz etkiliyor. MS’te erken teşhisin çok önemli olduğunu vurgulayan Acıbadem Ankara Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Esra Mıhçıoğlu “MS'in erken belirtileri çeşitlidir ve diğer hastalıklara benzeyebilir, ancak MS'in erken teşhisi ve tedavisi MS'in ilerlemesini geciktirmeye yardımcı olabileceğinden bu semptomların bilinmesi çok önemlidir” dedi.

Bağışıklık sistemi, beyin ve omuriliğe saldırıyor

MS’in oluşumunda en büyük rolü, bağışıklık sistemi oynuyor. Bağışıklık sistemi normalde vücudu dış etmenlere karşı savunurken kendi hücrelerini tanıyor. Ancak bilinmeyen nedenden dolayı sistem bozuluyor ve kendi hücrelerine özellikle de sinir iletimini oluşturan beyin ve omurilikteki hücrelere karşı saldırıya geçiyor. Beynin vücuda gönderdiği elektrik sinyalleri sayesinde hareket ve koordinasyon sağlandığını söyleyen Esra Mıhçıoğlu şunları söyledi: “Sinir hücrelerini koruyan ve görevlerini yerine getirmelerine yardımcı olan, sinir hücrelerinin etrafındaki örtü gibi kılıflara miyelin adı verilir. Bağışıklık sistemi miyelin kılıflarına saldırdığında ‘plak’ adı verilen hasarlı bölgeler oluşur. Bunun sonucunda MS atakları dediğimiz, yürüme, konuşma, görme gibi eylemlerde bozulmalar olabilir. Bağışıklık sisteminin sinir hücrelerine neden saldırdığı ise henüz bilinmiyor. Bazı araştırmalar, Epstein Barr virüsüne maruz kalma ile MS riskinin arttığını gösterse de henüz bilimsel olarak olarak kanıtlanmış değil. Hastalık kronik olmakla birlikte, çoğu durumda başlangıçta genellikle hafiftir. Bununla birlikte, bazı insanlar yürüyemeyebilir, normal his ve dengeye sahip olabilir ve hastalık ilerledikçe hafızayı etkileyebilir. MS ilaçları ile tedavinin bu ilerlemeyi durdurduğu defalarca gösterilmiştir.”

Bu belirtilere dikkat!

MS semptomlarının gelip geçici olabileceğinin altını çizen Esra Mıhçıoğlu “Bu nedenle özellikle erken aşamalarda bu belirtileri göz ardı etmek veya başka nedenlere bağlamak kolaydır. MS semptomları genellikle 24 ila 48 saatlik bir süre içinde başlar ve kötüleşir. Bulanık görme, çift görme, yorgunluk, kas güçsüzlüğü, koordinasyon- denge ile ilgili bozukluk, uyuşma, karıncalanma, düşünme ve hafıza sorunları, ağrı depresyon, konuşma bozukluğu, baş dönmesi, cinsel, bağırsak ve mesane işlevi ile ilgili sorunlar, titreme, felç, bir gözde kısmi veya tam görme kaybı (özellikle ağrılı) MS hastalığının belirtileridir. Bazı belirti ve semptomlar hastalığın erken evrelerinde daha sık görülür. Hastalar çift veya bulanık görme, uyuşma, bir veya iki ekstremitede güçsüzlük, yürümede dengesizlik, titreme ve mesane kontrolü ile ilgili sorunlar, ısı intoleransından şikâyet ediyor olabilir. Hastaların değerlendirilmesinde güvenilir ve doğru bir şekilde yapılması en zor olan duyu muayenesidir. Bununla birlikte, bazı duyusal problem dağılımları erken MS için şüpheli olabilir” açıklamasında bulundu. 

MS işareti 4 erken belirti

Erken teşhis noktasında önemli belirtileri paylaşan Mıhçıoğlu: 

- Ayaklarda başlayan artan uyuşma;

- İki taraflı el uyuşması;

-Tek taraflı kol ve bacakta uyuşma;

- Isı intoleransı erken belirtilerdir. 

Optik Nörit, MS'in sık görülen erken semptomlarındandır. Bulanık görme, renk algısında değişiklik, görme alanı kusuru ile karakterizedir. En yaygın ilk başvuru semptomlarından bir diğeri de her iki ekstremitede güçsüzlük olmakla birlikte, güçsüzlük sadece bir ekstremitede veya dört ekstremitenin tamamında da bulunabilir. Hastalık ilerledikçe orijinal belirti ve semptomlar kötüleşebilir ve yenileri ortaya çıkabilir.

Erken teşhis önemli

Aile öyküsü ile klinik olarak izole edilmiş sendromun (KİS) erken teşhisinin konulabileceğini söyleyen Dr. Esra Mıhçıoğlu “Bu da hastaların tedavilere erken başlamasına ve başka bir atağı geciktirmesine olanak tanır. Bu önemlidir, çünkü bazı araştırmalar MS'in ilk yılda neden olduğu hasarın sonraki yıllara göre üç kat daha fazla olabileceğini öne sürmektedir. Erken teşhis önemlidir çünkü erken müdahalenin yararlı olduğuna dair artan kanıtlar vardır. Trapp ve arkadaşlarına göre hastalık sürecinin erken safhalarında asemptomatik hastalarda bile aksonal kayıp mevcut olabilir. Ek olarak, MS'i düşündüren nörolojik semptomların ilk atağı olan hastalarda yapılan çalışmalar, interferon tedavisi ile azalmış özürlülük ve daha düşük ikincil relaps oranları göstermiştirMS ilaçları ile tedavinin ilerlemeyi durduğu defalarca gösterilmiştir. Son yirmi yılda MS için tedavilerin geliştirilmesinde önemli ilerlemeler kaydedildi. Mevcut tedavilerin sayısı gelecekte önemli ölçüde artacaktır. Hastalıksız bir duruma ulaşma olasılığı (yeni beyin MRI lezyonlarının ve klinik relapsların olmaması) artık oldukça etkili hastalık modifiye edici ajanların kullanılmasıyla mümkün olabilir. Örneğin; İnterferon ve glatiramer asetat gibi ilaçlar relaps oranını yaklaşık üçte bir oranında azaltır” dedi.

5 öneriyi hayata geçirin

İlaç tedavisinin yanı sıra yaşam değişikliklerinin MS üzerinde etkili olduğunu belirten Dr. Esra Mıhçıoğlu hastaların günlük yaşamlarında dikkat etmesi gereken önerileri sıraladı:  

-Uykuyu önemseyin: Düzenli bir uyku programı uygulayın ve yatak odanızın serin, karanlık ve ekransız olduğundan emin olun.

-Sağlıklı beslenin: "MS diyeti " yoktur. Doymuş yağ oranı düşük ve lif oranı yüksek yiyecekleri seçin.

-Egzersiz yapın: Sokakta dolaşmak bile yardımcı olabilir. Egzersiz kemikleri korur ve kasları güçlendirir. Depresyonu uzak tutar ve daha iyi uyumanıza yardımcı olur.

-Stresinizi yönetin: Stres belirtilerinizi daha da kötüleştirebilir. Meditasyon yapın, okuyun, günlüğe kaydedin veya arkadaşlarınızla sohbet edin, iniş ve çıkışları kontrol etmenize yardımcı olacak bir şey bulun.

-Serin kalın: Vücut ısısındaki artış semptomlarınızı daha da kötüleştirebilir. Serin ortamları tercih edin. Dışarıda bol, nefes alabilen giysiler giyin.