Ebeveynlerin son dönemdeki en büyük kaygılarından biri de yüz yüze eğitimin başlamasıyla birlikte çocukların koronavirüse yakalanma riski olarak öne çıkıyor. 12 yaş üstü çocuklara Covid- 19 aşısının tanımlanması ile birlikte de akıllardaki sorular çoğalmaya devam ediyor. Oysa aşı, çocukları hastalığın olası etkilerinden koruyor ve virüsün yayılmasını engelliyor. Memorial Şişli Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Seda Günhar, 12 yaş üzerindeki çocuklara uygulanan Covid-19 aşıları hakkında bilgi verdi.

Covid-19 (SARS-CoV-2) virüsü yenidoğan dönemi dahil olmak üzere her yaş grubundan çocuk ve genci enfekte edebilen bir virüstür. Salgının ilk dönemlerinde çocukların hafif bulgular ile atlatabileceği belirtilen enfeksiyon, günümüzde erişkin hasta grubunun aşılanması ve Multisistem İnflamatuar Sendromu (MIS-C) olgularının tanımlanması ile çocuk ve gençlerde önemli bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır.

Covid-19’un çocuklarda hafif atlatıldığı bilgisi günümüzde geçerliliğini yitirmiştir. Covid sonrası çocuk ve ergenlerde 4 haftadan uzun süre yorgunluk, uykusuzluk, burun akıntısı, kas ağrısı, baş ağrısı, konsantrasyon bozukluğu, egzersiz intoleransı, nefes darlığı ve göğüs ağrısı gibi semptomların devam edebildiğini ve bunun hayat kalitesi ile okul başarısını olumsuz yönde etkilediğini gösteren veriler bulunmaktadır.

Aşı önemli bir olanak olarak düşünülmeli

Covid-19 enfeksiyonu sonrası çocukları tehdit eden bir diğer durum ise MIS-C olarak adlandırılan Multisistem İnflamatuar Sendromudur. Bu tablo 21 yaşından küçük kişilerde Covid-19 enfeksiyonundan 2-6 hafta sonra ortaya çıkmakta ve çeşitli belirtilere neden olmaktadır. MIS-C son derece tehlikeli, hastalarda yoğun bakım ihtiyacı hatta ölümle sonuçlanan bir enfeksiyon sonrası klinik tablodur. Bu nedenle Covid enfeksiyonunun yanı sıra enfeksiyon sonrası durumlar için de aşı ile korunabilmek 12 yaş üstü çocuklar için önemli bir olanak olarak düşünülmelidir.

Çocukların aşılanması virüsün yayılımını azaltabilir

Amerika Bağışıklama Uygulamaları Danışma Komitesi (ACIP), ergenlerde Covid'in önemli bir halk sağlığı sorunu olduğunu belirtmektedir. Ergenler, koronavirüs vakalarının artan bir oranını temsil etmekte ve ev içi bulaşa yol açabilmektedir. Çocukların şikayetleri olmadan da virüsü diğer insanlara bulaştırabilmesi nedeniyle aşı uygulanmasının virüs yayılımını azaltabileceği belirtilmektedir. Çocuk virüs ile enfekte olduğunda dahi hastalığın ağır gelişme riski azalmakta, bu durumda ailedeki diğer bireyler ve arkadaşları için de koruyuculuk sağlanabilmektedir. Bu kapsamda Mart 2021’de, 12-15 yaşları arasındaki ABD'li çocukla yapılan bir araştırmada, aşının Covid-19'u önlemede %100 etkili olduğu bildirilmiştir. Amerika Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi (CDC), Covid aşılarının 12 yaş üzerindeki çocuklarda uygulanmasının hastalıktan korunmada etkili ve güvenli olduğunu bildirmiştir. Araştırma ayrıca, gençlerin aşılama sonrası yetişkinlere göre daha yüksek antikor seviyeleri geliştirdiğini de ortaya koymuştur.

Aşının yan etkilerinden endişe ediyorsanız…

Çocuklarda onaylı tek bir aşı olması sebebiyle son derece sınırlı sayıda aşı çalışma bulunmaktadır. 12- 15 yaş arası 2260 ergenin dahil edildiği bir çalışmada 2. doz aşıdan sonra SARS-CoV-2 virüsüne karşı antikor oluşumunun 16-25 yaş grubundan daha iyi bir yanıt oluşturduğunu göstermiştir. Aşılanmış ergenlerde yapılan çalışmalarda erişkin yaş gruplarında olduğu gibi çoğunlukla geçici hafif ile orta yan etkiler gelişmiştir ve genellikle 1 veya 2 gün içinde düzelmiştir. Enjeksiyon bölgesinde hafif ağrılar en yaygın lokal reaksiyon olarak karşımıza çıkmaktadır. 12-15 yaş grubunda lokal reaksiyon oranı %1,5 olarak gösterilmiştir. Ateş, baş ağrısı ve halsizlik gibi yan etkiler tanımlanmış ve sıklıkla ikinci dozdan sonra ortaya çıkmıştır. Ancak burada olası yan etkiler yerine aşının yararları göz önünde bulundurulmalıdır. 

Covid-19’dan ölümler miyokarditten daha fazla

Miyokardit; tipik olarak erkeklerde kadınlardan daha sık ortaya çıkan ve bebekler, ergenler ve genç yetişkinlerde sıklığı diğer yaş gruplarına göre daha sık olan kalp kası inflamasyonudur. Miyokarditin klinik seyri ve şiddeti hastalar arasında farklılık gösterir. Genellikle göğüs ağrısı, nefes darlığı veya çarpıntıyı içerir, Tedavide kalbin fonksiyonuna katkıda bulunacak ilaçlar ve egzersiz kısıtlamasını yer alır. 11 Haziran 2021 itibariyle, ABD'de yaklaşık 52 milyon doz mRNA Covid-19 aşısı 12-29 yaşları arasındaki kişilere uygulanmıştır. Aşı sonrası miyokardit vakalarının %92'si aşı yapıldıktan sonraki 7 gün içinde semptomların başlandığını belirtmiştir. 12-29 yaş aralığındaki erkeklere uygulanan 1 milyon ikinci doz aşı başına 40.6 miyokardit vakası tanımlanmıştır. Bu yaş gruplarındaki kadınlar arasında raporlama oranları sırasıyla 1 milyon ikinci doz aşı uygulanması başına miyokardit riski 4.2 olarak izlenmiştir. Bu vakaların çoğunda tamamen iyileşme tespit edilmiştir. 2 doz aşı uygulanmasının Covid-19 vakalarının ve hastaneye yatışların önlenmesinde %95 etkin olduğunu görülmüştür. Çalışmalar aşının yararlarının (Covid hastalığının ve ilişkili hastaneye yatışların, yoğun bakım ünitesine kabullerin ve ölümlerin önlenmesi) aşılama sonrası beklenen miyokardit vakalarına göre daha ağır bastığı göstermiştir.

MIS-C’li çocuklara 90 gün aşı yapılmamalı

MIS-C'li çocukların Covid-19’a karşı yüksek antikor titreleri vardır; bu antikorların enfeksiyona karşı koruma ile ilişkili olup olmadığı ve ne kadar süre devam ettiği bilinmemektedir. MIS-C öyküsü olan kişilerin, tekrar benzer MIS-C geliştirmeyeceği ise belirsizdir. MIS-C geçirmiş bir hasta eğer Covid-19 aşısı olmak isterse hastanın durumuna bakılırken bireysel değerlendirmenin uygun olduğu vurgulanmaktadır. MIS-C'si olan çocuklar ve genç yetişkinlerin aşı olmak istemeleri durumunda, hastalığa teşhis konulma tarihinden sonraki 90 gün boyunca Covid-19 aşısının ertelenmesi önerilmektedir.