Sarmalık kıyılmış tütün mamulü üretimi üzerine yapılan araştırma sonunda "Türkiye'de kayıt dışı sarmalık tütün piyasası ve yasallaştırılması üzerine bir model önerisi" ortaya çıktı.

Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü tarafından "Türkiye'de Kayıt Dışı Sarmalık Tütün Piyasası ve Yasallaştırılması Üzerine Bir Model Önerisi" konulu bir araştırma gerçekleştirildi.

Anket yönetimiyle yapılan araştırmada yüz yüze görüşmelerden elde edilen veriler ortaya kondu. Araştırmada 12 üretim noktasında toplam 120 üretici ile anket çalışması yapıldı.

Araştırmayı, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu'ndan Fatih Uznay ve Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü'nden Sevtap Güler Gümüş yaptı.

VERGİ ORANLARI SİGARA PAZARINI DARALTIYOR

Türkiye'de 2010 yılından itibaren tütün mamullerine yönelik uygulanan vergilerin yükseltilmesinin ardından, sigaralara göre yüzde 80 daha ucuz olan ve yoğunlukla Adıyaman, Diyarbakır ve Bitlis illerinde üretilen sarmalık tütünlerin kayıt dışı piyasasının, yasal sigara piyasasının yüzde 14'ü kadar bir büyüklüğe eriştiği tahmin ediliyor.

Adıyaman'ın Çelikhan ilçesinde yapılan anketin sonuçlarına göre; tütün mamullerine uygulanan özel tüketim vergisinde yapılan artışların sorunun temel kaynağını oluşturduğu, sarmalık kıyılmış tütün mamulü için uygulanan özel tüketim vergisinin düşürülmesi gerektiği belirlendi.

Sarmalık kıyılmış tütün mamulü üretimi için mevzuatta yer alan kısıtlayıcı hükümlerin yeniden düzenlenmesi gerektiği, Çelikhan ve benzeri sarmalık tütün üretim alanlarının Türkiye'ye özgü bir değer olduğundan hareketle, sürdürülebilir sarmalık tütün üretimi için devlet kurumları tarafından tütün üretimi, mamul üretim tesisi ve pazarlanmasına ilişkin çeşitli teşvikler sağlanması gerektiği gibi önemli bulgular öne çıktı.

Yapılan alan çalışmasında görüşülen üreticilerin en temel isteklerinin, tütünlerinin serbestçe nakledilmesi ve kayıtlı alıcılara satış yapmak olduğu görüldü. Üreticilerin yürürlükteki mevcut mevzuat konusunda hiç bilgi sahibi olmadıkları ve bu konuda bir çalışma yapılmadığı gerçeğini de ortaya çıkardı.

Türkiye genelindeki 160 bin adet tütün mamulü satış noktasına girmek ilk etapta mümkün görünmediğinden, sarmalık kıyılmış tütün mamulüne talebin yüksek olduğu illerde oluşturulacak bayilik sistemi ile bir satış yöntemi geliştirebileceği belirlendi.

Bu kapsamda, belirlenecek olan illerde oluşturulacak bayiler ve bunların alt bayileri şeklinde kurulacak bir organizasyon ile dağıtım ve satış kanalını kurmak mümkün görünüyor. Böylesi bir model ile mevcut kayıt dışı sistem ile üreticiden çıktıktan sonra aracı, dağıtıcı ve perakende satıcının paylarının eklenmesiyle çok yüksek karlar elde edilerek satılan Çelikhan menşeili tütünlerin satışını cazip hale getiriyor.

Her geçen gün pazar payı hızla yükselen bu kayıt dışı tütün pazarının kontrol altına alınmasıyla, hem bu payların ortadan kalkması hem de verilecek teşvik ve destekler ile beraber ürünün nihai satış fiyatının da azalacağı tahmin edildiğinden bir sorun yaşanmayacağı ileri sürülüyor