İnternetle ilgili en iyi şeylerden biri, geniş bir bilgi deposu olmasıdır. Aradığınız bilgi birkaç tıklama uzağınızda olabilir. Bilgiye sınırsız erişim olanağı beraberinde zorlukları da getiriyor. Dijital güvenlik şirketi ESET bilgi çağında sahte ya da yanıltıcı haberlerle nasıl baş edilebileceği konusunda öneriler paylaştı.  

Günümüz bilgi çağında o kadar çok bilgi bombardımanına tutuluyoruz ki uydurma, manipüle edilmiş veya başka bir şekilde yanlış ve yanıltıcı olan içeriği etkili bir şekilde tanımlamak ve filtrelemek giderek daha göz korkutucu bir görev haline geliyor. 

İnternette karşılaştığınız hiçbir şeyi olduğu gibi etmemeniz gerektiğini söylemek sıradan hale geldi; buna rastgele makaleler, sosyal medya paylaşımları ve kendini “uzman” ilan edenlerin yorumları da dahil. Yapay zeka destekli sahte ses, görüntü ve video klipler dezenformasyon kampanyalarını kolayca güçlendirebildiğinden, deepfake içerikleri de işin içine kattığınızda sular daha da bulanıyor.

Sahte bilgiler birçok şekilde ve yerde yayılabilir

Makaleler ve raporlar: Haberleri nereden aldığınıza bağlı olarak, bazı insanlar öznel gerçekleri (daha taraflı medya) veya yanlış bilgi yayan kötü niyetli aktörler tarafından kurulan gerçek sahte siteleri tercih eder.

Sosyal Medya: Burada dezenformasyon, sahte haber siteleri gibi çeşitli kaynaklardan paylaşılan makaleler, sahte haberleri yayan yorumcular veya söz konusu yanlış bilgileri içermek için oluşturulan sayfalar ya da gruplar şeklinde yayılabilir. Yalanlarıyla daha inandırıcı olmak için politikacılar veya bilim insanları gibi toplumun etkili üyeleri gibi davranan kullanıcılar da ilgi çekicidir.

Forumlar ve yorum bölümleri: Sosyal medyada olduğu gibi, her şey makale linklerini paylaşmak, sahte bilgileri öne çıkaran başlıklar oluşturmak veya aynı şeyi yapan gönderiler yapmakla ilgilidir. 4chan gibi çevrimiçi topluluklarda yayılan kutuplaştırıcı yorumlar, gerçek dünyadaki aşırıcılığın itici gücü olabilir.

Videolar ve görüntüler: Video veya görüntü içeriği paylaşmak için kullanılan herhangi bir platform, sahte raporlar, kötü niyetli olay özetleri,  değiştirilmiş görüntüler ve önyargılı belgeseller şeklinde sahte bilgileri yaymak için kullanılabileceği gibi, içeriklerini yaymak için toplumsal kutuplaşmadan yararlanan çevrimiçi kişilikler aracılığıyla da kullanılabilir.

İnternette dezenformasyon veya sahte haberlerle nasıl başa çıkılır?

İnternette gördüklerimiz ve okuduklarımız üzerinde düşünmek, sahte haberlerin etkisine karşı koymanın en iyi yöntemidir. Ne yazık ki eleştirel düşünme okullarda genellikle iyi öğretilmiyor ancak bunun evde kendi kendine öğrenilemeyeceği anlamına da gelmiyor. Peki gerçek bir hikaye ile uydurma bir hikayeyi tam olarak nasıl ayırt edebilirsiniz? 

Öncelikle, durun ve karşılaştığınız bilgiler hakkında düşünün. Sırf bir videoda beyaz önlük giyiyor diye bir “doktorun” bir aşının ya da tedavinin etkileri hakkında söylediklerine körü körüne inanmak yanlıştır, zira internette herkes doktorculuk oynayabilir. Aynı şekilde, bu yıl gerçekten üç gözlü bir bebek doğmuş olsaydı bunun nasıl bir mucize olacağını düşünün.

İkinci olarak, karşılaştığınız her şeyi inceleyin ve doğrulayın. Sosyal medya sıklıkla uydurma askerlik belgeleri, seçim sonuçlarının hileli olarak adlandırılması, film sahnelerinin gerçek olaylar gibi yeniden düzenlenmesi, tüm aşıların ölüme neden olduğunun söylenmesi gibi sahtekarlık ve aldatmacaları yaymak için kullanılır. Buna karşı koymanın en iyi yolu, tarafsız haber sitelerini kontrol etmek ve aldatmacaları ortaya çıkaran araştırma sayfalarını takip etmektir.
Üçüncü olarak, her veri parçasını bir perspektife oturtun. Bir önceki maddede sunulanlar gibi çeşitli meşru kaynakları kullanarak okuyun ve kendi fikrinizi oluşturun. Çeşitli bakış açılarını damıtarak kritik konularda kendi pozisyonlarınızı oluşturabilir ve internetin gücüyle ilginç bulduğunuz bir şeyi daha iyi anlamaya çalışabilirsiniz.

Sakin olun ve açıkça önyargılı bir görüş nedeniyle kışkırtılmamaya çalışın. Tartışmalar hararetlenebilirken tıpkı sıradan zorbalar gibi, çevrimiçi troller de provokasyondan beslenir. Onların deyimiyle “yemi yutarak” konumlarını meşrulaştırmaya izin vermeyin.