Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Devlet Başkanları 23’üncü zirvesinde İran’ın örgüte tam üyeliğine ilişkin karar alındı.   

Hindistan’ın ev sahipliğinde gerçekleştirilen Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) zirvesi bugün video konferans yoluyla gerçekleştirildi. Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin başkanlığında düzenlenen zirveye, Kırgızistan Cuhmurbaşkanı Sadır Caparov, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev katıldı. İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, Moğolistan Cumhurbaşkanı Uhnaagiyn Hürelsüh toplantıda gözlemci statüsünde yer aldı. Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhammedov ise zirveye örgüte başkanlık eden Hindistan’ın onur konuğu olarak katıldı. 

 “İran artık örgütümüze tam üye olarak katılmaktadır” 

Rusya Devlet Başkanı Putin, üye ülkelerle ilişkileri daha da güçlendireceklerini belirterek, “Bu bağlar giderek daha güçlü ve çok boyutlu hale geliyor. Geçen yıl Rusya’nın ŞİÖ ülkeleriyle ticaret hacmi yüzde 37 artarak 263 milyar dolar rekor seviyeye ulaştı” dedi. 

Üye devletlerin güvenliğine destek konusunun ortak faaliyetin kilit hedeflerinden olduğunun altını çizen Putin, Afganistan’daki durumun ŞİÖ’nün ilgi odağında olduğunu söyledi.  Rus lider, terörle, aşırılık ve dini radikalizm, uyuşturucu kaçakçılığı, suç oluşumlarıyla mücadelenin örgütün önceliklerinden olmaya devam etmesi gerektiğine vurgu yaptı. İran’ın 2 yıldan kısa bir sürede örgüte tam üyelik sürecine ilişkin tüm prosedürleri tamamladığına işaret eden Putin, “İran artık örgütümüze tam üye olarak katılıyor. Rusya, Belarus’un ŞİÖ’ye katılım sürecini bir an önce tamamlamasını destekliyor” diye konuştu. 

Diyalog ortağı ülke sayısı 14’e yükseldi 

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Caparov da Kuveyt, Maldivler, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Myanmar’a ŞİÖ diyalog ortağı statüsünün verildiğini belirterek örgütün diyalog ortağı ülke sayısının 14’e yükseldiğini kaydetti. Diyalog ortaklarıyla ortak eylemlerin yol haritasını oluşturma talimatının verilmesini öneren Caparov,  “Bunun diyalog ortaklarımızı, ticaret, yatırım, bankacılık, ulaştırma, enerji gibi alanların yanı sıra turizm ve eğitim de dahil olmak üzere kültürel ve insani alanlarda ortak projelerin uygulanmasına daha aktif bir şekilde dahil etmemizi sağlayacağına inanıyorum” dedi. 

Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev ise, devletlerin coğrafik bağlanabilirliği, transit ve ulaşım olanakları, büyük pazar ve tamamlayıcı ekonominin ŞİÖ’nün avantajları olduğuna işaret ederek, “Buna rağmen 20 yılı aşkın bir süredir ŞİÖ himayesi altında tek bir büyük ekonomik projenin hayata geçirilmediğini kabul etmeliyiz” ifadelerini kullandı. 

ŞİÖ için yeni bir kalkınma stratejisi 

Tokayev, ayrıca Kuşak ve Yol Projesi ve Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Güzergahı gibi büyük projelere ortak katılımın, Kuzey-Güney ve Doğu-Batı koridorlarının potansiyelini ortaya çıkarmak için ön koşul oluşturduğunu söyledi. ŞİÖ için yeni bir kalkınma stratejisini kabul etme zamanının geldiğine dikkat çeken Tokayev, “Kazakistan bu belgenin taslağını geliştirdi ve gelecek dönem başkanlığı sırasında açıklamayı planlıyor” dedi. 

Tokayev, Kazakistan’ın ŞİÖ dönem başkanlığı süresince Almatı şehrinin ŞİÖ turizm ve kültür başkenti ilan edilmesini önerdi. 

“İşbirliğimiz karşılıklı saygıya dayanıyor” 

Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev, jeopolitik gerilimler ve çatışmaların yoğunlaştığına dikkati çekerek, bu bağlamda yapıcı ve güvene dayalı diyaloga ihtiyaç olduğunu söyledi. Mirziyoyev, “İşbirliğimiz karşılıklı saygıya ve üye devletlerin farklı çıkarları, tutumları, bakış açıları ve kültürel farklılıklarının yapıcı bir şekilde takdir edilmesine dayanıyor. Bölgesel gündemin güncel konularının çözümünde etkili bir uluslararası yapı olarak örgütün liderlik rolünün sürdürülmesi ve güçlendirilmesi kritik önem taşıyor” değerlendirmesini yaptı. 

Jinping, ŞİÖ ülkelerini uygulamalı işbirliğine odaklanmaya çağırdı 

Çin Devlet Başkanı Xi ise, bölgede barışın korunması ve ortak güvenliğin sağlanması için çaba gösterilmesi çağrısında bulundu. ŞİÖ üyesi ülkeleri arasında ekonomik iyileşmeyi hızlandırmak için uygulamalı işbirliğine odaklanmaya çağıran Jinping, Kuşak ve Yol projesinin yüksek kaliteli ortak inşasını farklı ülkelerin kalkınma stratejileri ve bölgesel işbirliği girişimleriyle ilişkilendirmek için çaba gösterilmesi gerektiğinin altını çizdi. 

Zirve sonucunda ŞİÖ devlet başkanları, Yeni Delhi deklarasyonunu kabul etti, İran’ın örgüte resmen katıldığına ilişkin karar aldı. Devlet başkanları terörizm, ayrılıkçılık ve aşırıcılığa yol açan radikalleşmeyle mücadele bildirisini kabul etti. Zirvede ayrıca ŞİÖ devletleri arasında dijital dönüşüm ve yenilikçi teknolojilerin teşviki, taşımacılığın karbondan arındırılması konularında işbirliği konseptinin onaylanmasına ilişkin ve diğer kararların alındığı öğrenildi. 

ŞİÖ Devlet Başkanları’nın 22’inci zirvesi geçen yıl eylül ayında Özbekistan’ın Semerkant kentinde yapılmıştı.