Yaz aylarının en sıcak dönemlerinin yaşandığı şu günlerde, termometreler özellikle öğlen saat 11.00-15.00 arası yüksek dereceleri göstermeye başladı. Bu sebeple güneş çarpması vakalarında da ciddi bir artış gözlemleniyor.

Özellikle Ege ve Akdeniz başta olmak üzere, sahil kasabalarında güneşin gökyüzünde daha yüksekte görünür olduğu, güneş ışınlarının en dik geldiği saatler olan öğlen kuşağında, güneş çarpması ve güneş yanıklarından ötürü insanlar sağlık kuruluşlarına başvurmaya başladılar.

Güneş çarpmasının, vücudun aşırı sıcaklık nedeniyle normal ısısını düzenleyememesi sonucu ortaya çıktığını belirten, Aile Hekimi Uzm. Dr. Aslı Azakoğlu Karaca, “Özellikle ibrelerin 40°C dereceleri zorladığı saatlerde görülen güneş çarpması vakalarında, vücudumuz dengeyi korumak amacıyla terler. Terlemenin tam olarak gerçekleşememesi vücutta elektrolit kaybına neden olmakta, sonucunda da güneş çarpması yaşanmaktadır. Güneş çarpmasının hızla müdahale gerektirdiği durumlarda kişi nefes almada zorlanır, vücut ısısı giderek yükselir,  ilaveten baş ağrısı, mide bulantısı ve kusma tabloya eklenir” dedi.

Çok Çeşitli Belirtileri Olabilir

Aslı Azakoğlu Karaca, güneş çarpmasının belirtilerinin çok geniş yelpazede olabileceğini vurguladı ve şöyle anlattı: “Bireyde baş ağrısı, baş dönmesi ve sersemlik hali, ciltte kızarıklık ve yanıklar olabileceği gibi yorgunluk, bitkinlik, elektrolit dengesizliğine bağlı kas krampları, çarpıntı, tansiyon düşmesi, mide bulantısı ve kusma, görme keskinliğinin azalması, uykuya meyil, bilinç bulanıklığı, nöbet ve koma hali de görülebilir.

Bebekler, Çocuklar ve Yaşlılara Dikkat!

Güneş çarpmasının her yaş grubunda görülse de bazı yaş aralıklarının özellikle risk altında olduğuna dikkat çeken Dr. Karaca, “Bebekler, 4-10 yaş arası çocuklar ve 65 yaş üzerinde kronik hastalık yükü olan bireyler için, özellikle nemin de yüksek olduğu saatlerde tedbir alınmalı ve serin ortamlarda bulunmalarına, bol sıvı tüketmelerine özen gösterilmelidir.

Çocuklar ve bebeklerde güneş çarpması belirtilerinde sık karşılaşılanlar; mide bulantısı, kusma, uyku isteği ve yüksek ateştir. Bu durumlar görüldüğünde hızlı bir şekilde acile başvurulması gerekmektedir.

Yine bebek ve çocuklarda ani ısı yükselmesine bağlı havale durumu ve bilinç bulanıklıkları daha sık gözlenirken, hızla müdahale edilip, gerekli görülürse hastanede yatış verilerek sağlık personeli tarafından durum kontrol altına alınmalıdır.

Hamilelik ve emzirme döneminde olan kadınların da ayrıca güneş çarpmasına karşı önlem alması en az 2,5-3 lt (10-15 bardak) su tüketmeleri, serin ve kuru alanlarda bulunup, hafif ve yazlık kıyafetleri tercih etmeleri önerilmektedir.

Sıcak havalarda kalın kıyafetler giymek, alkol tüketmek, ağır sindirimi zor olan özellikle kırımızı et içeren yemekler tüketmek de güneş çarpmasına neden olabilmektedir” dedi.

5 Maddede Korunmak İçin Ne Yapmalı?

Uzm. Dr. Aslı Azakoğlu Karaca, güneş çarpmasının (hipertermi) ciddi bir durum olabileceğinin, hızlı müdahale gerektirebileceğinin, acil tıbbi yardım alınmazsa geri dönüşü olmayan komplikasyonlara hatta ölüme yol açabileceğinin altını çizdi ve bu durumdan korunmak için önemli 5 maddeyi şöyle sıraladı: 

Öncelikle, güneşten koruyucu özelliği olan, UV filtreli mayolar ve gözlükler kullanılmalı, ince, açık renkli ve yazlık giysiler tercih edilmeli, yüzünüz ve başınız şapka ve benzeri bir başlık tarafından korunmalıdır. SPF 30 veya daha yüksek olan geniş spektrumlu (UVA ve UVB)  güneş kremleri gölge de bile kullanılmalı ve düzenli olarak özellikle yüz, omuzlar ve sırt bölgesine tekrar sürülmelidir.

Öğle saatlerinde (11.00 ile 15.00 arası) güneş ışınlarından en çok etkilenilen saatler olduğu için mümkünse güneşe maruz kalmaktan kaçınmalı, eğer açık alanda olmanız gerekiyorsa, ağaçlar, şemsiyeler veya güneşliklerin altında kalmayı tercih ederek gölgeli alanları bulup güneşten korunmalısınız.

Bol miktarda su ve mineralli maden suyu içerek, hidrasyonunuzu sağlayın. Vücut sıcaklığını düzenlemeye ve susuz kalmayı önlemeye yardımcı olduğunu göreceksiniz. Özellikle alkollü içeceklerden ve enerji içeceklerinden kaçının.
Klima veya vantilatör gibi serinletici yöntemler kullanarak vücut sıcaklığını dengeleyin. Kapalı ve serin yerlerde bulunmaya özen gösterin. Günlük mutlaka aralıklarla soğuk duş alın. Özellikle açık alanda yapılan egzersizleri (yüzmek, bisiklete binmek, yoga ya da meditasyon, vb…) yaparken veya açık havada çalışırken güneşe maruz kalma riskinin daha yüksek olduğunu unutmayın. Aktivitelerinizi güneşin en sıcak olduğu saatler yerine, sabah erken ya da akşamüzeri yapmaya özen gösterin.

Tüm bu önerilere rağmen şikâyetleriniz mevcutsa, güneş çarpması yaşadığınızı düşünüyorsanız öncelikle hemen serin ve gölgeli bir yere ulaşmaya çalışın. Bol miktarda su için ve vücut sıcaklığının düşmesine yardımcı olacak serinleme yöntemleri uygulayın. Soğuk duş almak şok etkisi yaratacaktır. Eğer belirtiler ciddi ise veya hızla kötüleşeceğini düşünüyorsanız hızlı bir şekilde en yakın sağlık kurumuna başvurmanız gerekmektedir.