Adıyaman’da tütün üreticilerinin sorunlarını dinleyen CHP Bursa Milletvekili ve PM Üyesi Orhan Sarıbal, seslerini duyurmak için eylem yapan ve bu nedenle tutuklanan çiftçilerle görüştü. Çiftçilerin Anayasal hakları olan barışçıl bir eylem gerçekleştirdiklerini belirten Sarıbal, “Bu insanlar çiftçi. Ellerindeki nasırdan başka silahları yok. Bu insanların tutuklanması ne yasalara ne vicdana sığar. Derhal serbest bırakılmalı” dedi.

CHP Genel Başkanı Tarım Politikalarından Sorumlu Başdanışmanı ve Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, 15-16 Temmuz 2021 tarihlerinde Adıyaman’da iki günlük çalışma gerçekleştirdi. CHP Adıyaman İl Başkanı Burak Binzet ve Merkez İlçe Başkanımız Hüseyin Buluş ve İl Örgütünden yöneticilerle birlikte, tütün yetiştiriciliğinin yoğun olduğu Besni, Çelikhan ve Gölbaşı ilçeleri ile Pınarbaşı Beldesi’ni ziyaret etti.

Adıyaman’da tütün pazarındaki esnafı ve tütün üreticileriyle de buluşan Sarıbal, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda değişiklik yapılarak, Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan yetki belgesi almadan veya bildirimde bulunmadan bu tütünün ticaretini yapanlara 3 yıldan 6 yıla kadar hapisle cezası getirilmesi düzenlemesini protesto eden ve bu nedenle tutuklanan çiftçi üreticilerinin aileleriyle bir araya geldi. Eylemler sırasında tutuklu bulunan 10 çiftçiden ikisi Abuzer Çalgan ve Abdurrahman Özbayrak tahliye edildi. Sarıbal, tahliye edilen çiftçileri evlerinde, tutuklu bulunan çiftçileri de bulundukları Gölbaşı Cezaevinde ayrı ayrı ziyaret ederek geçmiş olsun dileklerini iletti.

Tütün demek ekmek demek

Yaptığı ziyaretin ardından izlenimlerini aktaran CHP’li Sarıbal, Adıyaman’da “şark tütünü” denilen geleneksel tütünün sadece çiftçiler için değil esnaf için de büyük önemi olduğunu vurguladı. Getirilen yeni düzenleme nedeniyle insanların tedirgin ve morallerinin bozuk olduğunu bildiren Sarıbal, şunları söyledi:

“Adıyaman’da tütün yok ise esnaf yok, hayat yok. Adıyaman’da tütün yok ise yoksulun, fakirin kazanacağı bir ekmek yok. Görüştüğümüz esnaf da çiftçiler de ‘kaçakçı’ olmadıklarını, tütünün vergilendirilmesine itiraz etmediklerini ifade ettiler. Vergi vermekten kaçmıyorlar. Ama bu insanlar yoksul. Binlerce insan bu tütünden ekmek yiyor. Tütünün satılmasının engelleneceği kaygısını taşıyorlar. ‘Tütünü biz üretiyoruz, biz satmak istiyoruz. Bizi kayıt altına alsınlar. Ziraat Odalarına üyeliğimizi yapalım. Çiftçi Kayıt Sistemine (ÇKS) kayıt yapalım. Ama tütünümüzü satmaya engel olmasınlar. Tütün sayesinde gurbet ellerde ırgat olmaktan kurtulmuştuk, tütünümüz elimizden alınırsa yeniden ırgat oluruz’ diyorlar. Haklılar. Bu özel tütünün yetiştirildiği tarlalarda başka bir ürünün yetiştirilmesi, bu insanların geçimini sağlaması mümkün görünmüyor.

Bir diğer önemli konu da şu. Bakınız, puro ve puro tütünlerinde gümrük vergileri %80’lerdeydi. Bir yıl içinde sürekli bu oran indirildi. Yeni yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile de %45’a düşürüldü. Yani yabancı tütünlerde vergi sürekli düşüyor ama bu topraklarda yetişen, Adıyaman’ın ekmeği olan, tütünden başka geliri olmayan bu yoksul insanların tütününe vergi koymak, şirketlere peşkeş çekilmesi için bir zorlama yapılıyor, tütünün satılması engelleniyor.

Düzenleme ile getirilen 3 ile 6 yıllık cezaların kaldırılması gerekiyor. Bir de vergi olacak ise bunu çiftçi, alım satım yapanlar ödemeli. Vergi de makul sınırlarda olmalı.”

Ne hukuki ne vicdani

Tütün eylemlerinde tutuklanan çiftçiler ve aileleriyle yaptığı görüşmelere ilişkin de değerlendirmelerde bulunan Sarıbal, “Bu insanlar çiftçi. Ellerindeki nasırlardan başka silahları yok. Ekmeklerinin elinden alınacağı endişesiyle ve can havliyle seslerini duyurmaya çalıştılar. Kimseye zarar vermediler. Sadece Anayasa’nın kendilerine hak tanıdığı barışçıl protesto eylemi yaptılar. Şimdi tutuklular. Bu hukuki de değil vicdani de değil. Kendilerini ziyaret ettim. Şaşkın ve üzgünler. Bu insanların derhal serbest bırakılması gerekiyor. Hapiste tutulmalarını hak edecek hiçbir suçları yok” dedi.

Ne Olmuştu?

Hükümet 2017 yılında yaptığı bir düzenleme ile şark tütünü dediğimiz geleneksel tütünün ticaretini zorlaştırdı. Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda değişiklik yapılarak, Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan yetki belgesi almadan veya bildirimde bulunmadan bu tütünün ticaretini yapanlara 3 yıldan 6 yıla kadar hapisle cezası getirildi. Düzenleme 1 Temmuz'da yürürlüğe girdi.

Tek geçim kaynağı bu tütün olan Adıyaman, Malatya ve Diyarbakır'daki üreticiler, düzenlemenin ertelenmesi talebiyle, demokratik hakları olan protesto eylemi yaptılar.

Eyleme katılanlar, her zaman olduğu gibi, polis şiddeti ile karşılaştı. Eylemci çiftçilerin evleri gece yarısı basılarak gözaltına alındılar.

Adıyamanlı tütün üreticilerinden 16 kişi tutuklanma talebiyle mahkemeye çıkarıldı. 10'u tutuklanarak cezaevine gönderilirken, 6'sı adli kontrol şartı ile serbest bırakıldı. Tutuklanan 10 çiftçiden Abuzer Çalgan ve Abdurrahman Özbayrak, 16 Temmuz 2021 tarihinde tahliye edildi. Halen 8 çiftçi Gölbaşı K1 Tipi Cezaevinde tutuklu bulunuyor.