Azerbaycan'da, Ermeniler tarafından 1918 yılında yapılan Mart Katliamı'nın kurbanları anılıyor. "31 Mart Soykırım Günü" dolayısıyla başkent Bakü'de ve ülke genelinde anma programları düzenleniyor. Anma programı çerçevesinde Ermeniler tarafından 1918 yılında yapılan katliamın en açık delili olan toplu mezarlıklar ziyaretçi akınına uğruyor.

Azerbaycan'da Ermenilerin katliam yaptığı yerleşim birimlerinlerinden biri de Guba. Guba'da katliamının izlerini taşıyan toplu mezarlık, yapılan zulmü tüm çıplaklığı ile gözler önüne seriyor. Azerbaycan'ın kuzey bölgesinde bulunan Guba şehrinde, 2007 yılında stat inşaatı çalışmaları sırasında tesadüfen açığa çıkarılan toplu mezarlıkta, 1918 yılında Ermeni askeri birliklerince işkence yapılarak katledilen Azerbaycanlı, Lezgi, Tat, Avar, Yahudi ve diğer etnik gruplara ait kişilerin cesetleri bulunuyor.

31 MART 1918'DE NELER YAŞANDI

Çarlık Rusyası'nın son dönemlerinde, daha önceden Azerbaycan'ın çeşitli bölgelerine yerleştirilmiş olan Ermeniler, otorite boşluğundan da istifade ederek çevre köy ve kasabalardaki Azerbaycanlıları katlederek topraklarını ele geçirmeye başladı. 1905 yılından itibaren iyi örgütlenen ve silahlanan Ermeniler, başta Bakü olmak üzere tüm bölgelerde karışıklar çıkararak Azerbaycanlıları yıldırma politikası yürüttü.

Rusya'da 1917 yılında yapılan devrimin ardından Bakü'de yönetimi ele geçiren Bolşeviklerin Ermeni lideri Stepan Şaumyan'ın da desteğini alan Ermeni ve Bolşevik çeteleri, Azerbaycanlılara karşı saldırıları artırdı. 1918 yılının 30 Mart ve 3 Nisan tarihleri arasında Bakü, Şamahı, Guba, Haçmaz, Lenkeran, Hacıkabul, Salyan, Zengezur, Karabağ, Nahçıvan ve diğer bölgelerde Ermeni ve Bolşevik çeteler tarafından binlerce Azerbaycanlı katledildi.

Ermenilerin katliamı, Osmanlı Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın talimatıyla Nuri Paşa komutasında kurulan Kafkas İslam Ordusu'nun Azerbaycan'a yardıma gelmesi ve ülkeyi çetelerden temizlemesiyle son buldu. Azerbaycan'da yıllardır dünya kamuoyunun 1918 yılında Ermeniler tarafından uygulanan mezalim ve katliamı "soykırım" olarak kabul ettirilmesi konusunda çeşitli çalışmalar yürütülüyor. Konuya ilişkin merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, 1998 yılında imzaladığı kararname ile 31 Mart tarihinin, "Azerbaycanlılar Soykırım Günü" olarak anılmasına karar vermişti.