Anayasa Mahkemesi, Artvin'in Yusufeli ilçesinde yapılması planlanan Hidroelektrik Santraline (HES) verilen 'ÇED olumlu' kararının iptali için açılan davanın 'süre aşımı' gerekçe gösterilerek reddedilmesinin, mahkemeye erişim hakkının ihlali olduğuna hükmederek yeniden yargılama yapılmasına karar verdi.

Çevre ve Orman Bakanlığı, Yusufeli'nin Demirdöven Köyü'nde yapılması planlanan HES projesi için 2009 yılında 'Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) olumlu' kararı verdi. Karardan geç haberleri olduğunu ileri süren köylüler, Ocak 2012'de önce Bakanlığa başvurdu, ardından Rize İdare Mahkemesi'nde yürütmenin durdurulması talebiyle dava açtı. Mahkeme, köylülerin lehinde karar vererek yürütmeyi durdurdu. Karar gerekçesinde, HES projesinin hayata geçirilmesinin ardından bırakılacak hayat suyu miktarının akarsudaki canlı yaşamının sürdürülebilirliği için yeterli düzeyde olmadığını ve inşa sürecinde ortaya çıkacak hafriyatın sucul ekosisteme zarar vermeden nasıl taşınacağı ile ilgili hususların ÇED raporunda açıklanmadığını bildirdi. Rize İdare Mahkemesi, anılan gerekçelerle 'ÇED olumlu' kararında hukuka uygunluk bulunmadığını tespit etti.

MAHKEME 'SÜRE AŞIMI VAR' DEDİ

Mahkeme, 31 Temmuz 2012 tarihli nihai kararında ise köylülerin aleyhinde karar vererek davayı 'süre aşımı'nı gerekçe göstererek reddetti. Ret kararının gerekçesinde 'ÇED olumlu' raporuna karşı, Artvin Valiliği tarafından ilan edildiği tarihten itibaren 60 gün içinde iptal davası açılması ya da aynı süre içinde davalı idareye başvurulması gerektiğine dikkat çeken Rize İdare Mahkemesi, davacıların 60 günlük süreden sonra yaptıkları başvuruya verilen yanıt üzerinden açılan davanın 'süre aşımı' nedeniyle esasını inceleme olanağı bulunmadığı ifade edildi. Köylülerin yaptığı temyiz başvurusu da Danıştay’ca reddedilerek, idare mahkemesinin kararı onandı.

AYM: ERİŞİM HAKKINA YÖNELİK BİR MÜDAHALE

İç hukuk yollarını tüketen Demirdöven Köyü sakinleri, 20 Ağustos 2014 tarihinde AYM’ye başvurdu. Başvuruyu değerlendiren yüksek mahkeme, 25 Aralık 2018’de verdiği kararda, "Somut olayda idari işlemin iptali istemiyle açılan davanın süre aşımından reddedilerek esasının incelenmemesi nedeniyle başvurucuların mahkemeye erişim hakkına yönelik bir müdahalenin bulunduğu görülmektedir" dedi. 'ÇED olumlu' kararının verilmesinin ardından yöre halkına yapılacak bilgilendirmenin halkın haberdar olmasını sağlayacak şekilde yapılması gerektiğine dikkat çeken AYM, şöyle dedi:

"Artvin’in Yusufeli ilçesi Demirdöven köyünde yaşayan başvurucuların şehir merkezinde bulunan Artvin Valiliği ilan panosunda yayınlanan 'ÇED olumlu' kararını takip ederek ilan tarihinden itibaren dava açmalarını beklemenin hukuki güvenlik ve belirlilik ilkeleri bağlamında öngörülebilirlik sınırları içinde olmadığı kanaatine varılmıştır. Bu bakımdan başvurucuların dava açma süresinin başvurucuların henüz dava hakkının doğduğundan haberdar olmadığı ve somut koşullar çerçevesinde haberdar olduğunun kabulünü haklı kılan nedenlerin bulunmadığı bir dönemde işletilmeye başlaması, mahkemeye erişim hakkına yapılan müdahaleyi ölçüsüz kılmaktadır."

YENİDEN YARGILAMA YAPILACAK

Söz konusu gerekçelerle adil yargılanma hakkı kapsamındaki mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine karar veren AYM, ihlalin ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılması gerektiğine hükmetti.